rzeczypospolitej, uważa się[1], że od imperatora otrzymali obywatelstwo rzymskie na froncie bojowym.
Oto podstawa prawna t. zw. dyplomów żołnierskich[2].
Opis aktu przysięgi na wierność imperatorowi znajdujemy w listach Plinjusza do Trajana. Brzmi on: „Diem, Domine, quo servasti imperium, dum suscipis, quanta mereris laetitia, celebravimus, precati deos, ut te generi humano, cuius tutela et securitas saluti tuae innisa est, incolumem florentemque praestarent. Praeivimus, et commilitonibus ius iurandum more sollemni, eadem provincialibus certatim pietate iurantibus“[3]. Sam zaś tekst jej znajdujemy na paru inskrypcjach, z których przytoczymy przekład przysięgi składanej przez mieszkańców zorganizowanej w r. 6 przed Chr. prowincji Paflagonji: „Przysięgam na Zeusa, Ziemię (Gea), Słońce (Heljos), na imię wszystkich bogów i bogiń, i na (boskiego) Augusta, że Cezarowi Augustowi, jego dzieciom i wnukom[4] przez cały ciąg mego życia w słowie, czynie i myśli
- ↑ Harmonizuje to z przemożną u Rzymian tendencją do tworzenia fikcyj prawnych — por. Dekkers R. — La fiction juridique. Etude de droit romain et de droit compare. Paryż 1935, szczególnie str. 108 i n. n. Wróblewski St. — Zarys wykładu prawa rzymskiego. Kraków. 1916, str. 40 i 499 — „Formą, której prawo używa, by zdarzeniu ostatniemu przyznać działanie wsteczne, jest zazwyczaj fikcja prawna, t. zn. przepis postanawiający, iż należy je po nastąpieniu traktować tak, jakgdyby nastąpiło w wcześniejszej chwili. Środek ten używany już w rzymskiem prawie sakralnem, a stosowany często przez pretora, który w formula ficticia każe oceniać stan prawny na podstawie niezgodnych z prawdą założeń, jest i u Justiniana dogodnem narzędziem do głębokich nieraz zmian prawa obowiązującego bez przyznawania się do tego, że się je zmienia“.
- ↑ Dla przykładu cytuję „Imp. Vespasianus Caesar Aug. trib. pot., cos. II, causariis qui militaverunt in leg. II Adiutrici pia fidele, qui bello inutiles facti ante emerita stipendia exauctorati sunt et dimissi honesta missione quorum nomina subscripta sunt, ipsis liberis posterisque eorum civitatem dedit et connubium cum uxoribus quas tunc habuissent cum est civitas iis data aut si qui caelibes essent, cum iis quas postea duxissent dumtaxat singuli singulas“. Wg. Barrow R. H. — A selection of latin inscriptions. Oxford 1934. Nr. 74.
Na specjalną uwagę w toku naszej argumentacji zasługuje zwrot — „Imperator Vespasianus... causariis... civitatem dedit“. - ↑ Epist. LII. ad diem imperii, Cf. Tac. ann. I, 34 — Sed Germanicus, quanto summae spei propior, tanto impensius pro Tiberio niti: seque et proximos et Belgarum civitates in verba eius adigit.
- ↑ Objęcie przez przysięgę również i rodziny władcy wskazuje na rolę czynnika dynastycznego; powtarza się to w przysięgach składanych na wschodzie państwa i prawdopodobnie należy do dziedzictwa epoki hellenistycznej; ob. Seidl E. — Der Eid im ptolemäischen Recht. Monachjum. 1929, str. 13—14 Por. nr. 67 i 68.
