Strona:PL A Daudet Na zgubnej drodze.djvu/239

stała jego żoną, uważał ją za niezdolną do wiarołomstwa. Sądził tak nie dla tego, że ufał jej uczciwości, lecz głównie wskutek niedoświadczenia; opierając sąd swój na owych zmianach, które to zbliżały ich do siebie, to rozłączały, mniemał, że jest zimną, dumną i ambitną, że ma charakter gwałtowny i namiętny. Jakże mógł poznać serce żony, skoro żadna kobieta nie wpłynęła na przyspieszenie bicia jego serca? Nie znając sprężyn ducha ludzkiego, jakże mógł pojąć to, że pięćdziesięcio-kilkoletni człowiek nie jest wstanie poruszyć i obudzić drzemiącego w dwudziestoletniej istocie uczucia? Jakim wreszcie cudem mógł przewidzieć gwałtowną miłość żony do Rajmunda Vilmort, skoro nie wiedział, co to jest miłość? Gdy dodamy, że po za domem miał dosyć rozrywek, że zajęty spekulacyjami myślał jedynie o powiększeniu swych bogactw, łatwo pojmiemy, że był zdradzany, oszukiwany i wyśmiewany powszechnie, ani domyślając się tego.
 Opinija publiczna, jakeśmy to już mówili, nie zbyt wyrozumiale go sądziła. Powszechnie nie wierzono w jego nieświadomość. Społeczeństwo paryzkie zadziwia badacza jednostajnością swych sądów, które zwykle bywają albo zbyt łagodne, albo zbyt surowe. Nie przypuszczano, aby występny związek, który rzucał hańbę na dom Varades’a, wyrósł i rozwijał się bez jego wiedzy. Jako dowód tego, podawano znane po-