Strona:PL A Dumas La San Felice.djvu/241

tylko życie jego w epoce do której doszliśmy — to jest w roku 1798, mogło być podzielonem na dwie fazy: Przed rewolucją francuzką. Po rewolucji francuzkiej.
 Przed rewolucją francuzką był to człowiek jakiego widzieliśmy, to jest: naiwny, dowcipny, skłonniejszy do dobrego aniżeli do złego. Po rewolucji francuzkiej, jest to człowiek jakiego zobaczymy, to jest: bojaźliwy, nieubłagany, nieufny i przeciwnie, więcej skłonny do złego niż do dobrego.
 W rodzaju portretu moralnego który za obszernie określiliśmy może, ale tylko co do faktów nie zaś wyrazów, mieliśmy na celu dać poznać jego szczególną osobistość. Naturalnego rozumu bez wykształcenia, lekceważący wszelką sławę, lękający się każdego niebezpieczeństwa, nieczuły, bez serca, oddany ciągłej namiętności, z krzywoprzysięztwem przyjętem za zasadę, z religijną wiarą w władzę królewską, posuniętą tak daleko jak u Ludwika XIV. z cynizmem publicznego i prywatnego życia jawnie wyznawanym, pogardą głęboką okazywaną wielkim panom otaczającym go, w których widział tylko dworaków; narodu nad którym panował, a który uważał za niewolników, nizkich skłonności pociągających go do ordynarnych miłostek, rozrywek fizycznych dążących do rozwijania ciała ze szkodą umysłu. Otóż to na takich danych trzeba sądzić człowieka, prawie tak młodo wstępującego na tron jak Ludwik XVI. który umarł prawie w takim jak on wieku, panował od 1759 do 1825 roku, to jest lat 66 rachując w to jego nieletniość. Za jego pano-