Ta strona została skorygowana.
tach 1858, 1859 i 1860 przybyło do wschodniej Syberyi 6,000 żołnierzy na osiedlenie, wszystkich zaś przeznaczonych na osiedlenie jest 14,000, oprócz kobiet i dzieci.
Ci nowi kozacy zostali osiedleni nad Amurem, około Irkucka, Jenisejska i Zabajkałem we wszystkich pułkach i batalionach. Pomiędzy nimi wielu jest Polaków; do 1860. roku za Bajkałem osiedlono 600 Polaków, a z tymi, którzy nad Amur i w inne miejsca zostali posłani do 1,000. Rachują w liczbie 14,000 idących na kozackie osiedlenie żołnierzy, 2,500 Polaków.[1]
- ↑ Podróżowałem po Zabajkalu w 1855., 1856., 1857., 1858. i 1860. roku. Znaczną część mych podróży opisałem w 1858. roku; wówczas nie było tu jeszcze Polaków-kozaków, dlatego o nich i nic nie mówiłem. W 1859. i 1860. roku jak wiemy, dużo ich za Bajkałem zostało osiedlonych, a liczba ich co miesiąc ciągle się powiększa. Polacy od dawnego bardzo czasu posyłani są w te okolice. Konfederaci barscy byli pierwszymi Polakami tu osiedlanymi, później przybyli Kościuszkowscy żołnierze. Powróceni przez cara Pawła do ojczyzny, niektórzy jednak dla różnych powodów, zostać tu musieli, a wielu poumierało. Kilka familij za Bajkałem od konfederatów początek swój wyprowadza. W czasie wojen Napoleona, jeńców Polaków posyłano także i za Bajkał, lecz w niewielkiej liczbie.
Z towarzystwa Filaretów i młodzieży litewskiej, kilku tutaj osiedlono.
Po roku 1831 wyganianie Polaków za Bajkał większe przybrało rozmiary. Każdy rok a nawet miesiąc osadzał tu pewną liczbę naszych rodaków za sprawy polityczne i inne karanych. Syberyacy z początku z niedowierzaniem, nieufnością, nienawiścią i prześladowaniem ich spotykali. Położenie wygnańców było arcytrudne i przykre. Powoli jednak Polacy wyższością swej cywilizacyi, rzetelnością, dobrocią i uczciwością, zupełnie ich dla siebie pozyskali. Lepszy byt i coraz większa względność władz także się do tego przyczyniła. Zaczęto wygnańców szanować i traktować uczciwie. Ufność zastąpiła miejsce podejrzenia a garnienie się do Polaków, zapraszanie ich do współek handlowych, na nauczycielów były bardzo częstemi objawami ich szacunku dla nas. Imię Polaka było rekomendacyą, — tytuł politycznego przestępcy dokumentem uczciwości i paszportem.
Takie stanowisko dało możność wpłynąć Polakom na złagodzenie, upolerowanie obyczajów Syberyaków; dało im możność poruszyć ducha uśpionego, obudzić myśl i poruszyć w nich uczucie godności i samodzielności. — Tolerancya przekonań i wiary w tutejszej ludności, wiele rzemiosł, różne sposoby gospodarowania, niektóre narzędzia rolnicze, lepsze nasiona zbóż, rozszerzenie umiejętności czytania i pisania pomiędzy gminem, rozszerzenie znajomości obcych języków szczególniej francuzkiego i różnych nauk w wyższych klasach ludności, znajomość muzyki, — Syberyacy za Bajkałem głównie Polakom są obowiązani.
Posłannictwo cywilizacyjne Polski — i tu się na wygnaniu wyraziło.
