Strona:PL Agaton Giller-Opisanie zabajkalskiej krainy w Syberyi t. 1 078.jpeg

kazujący zapytał się o moje nazwisko. Nie wiedząc kto on jest, nie uważałem za potrzebne powiedzieć mu swojego nazwiska. Odpowiedź moja była powodem, że zostałem wezwany do policyi, gdzie musiałem wylegitymować się i pokazać paszport. Oficer, który mnie zatrzymał, był policmajstrem Czyty; czytając mój paszport zauważył, iż nie posiadam prawnej kwalifikacyi do godnej odpowiedzi na niegrzeczne zapytanie i upomniał mnie, ażebym na przyszłość na każde zapytanie oficera na ulicy, odpowiadał potulnie i z uszanowaniem, — prawdziwie po moskiewsku.
 Z tego wypadku, zdawaćby się mogło, że policya za Bajkałem tak jest surową, jak w Europie, że jak i tamta ścieśnia swobodę i dokucza podróżnym wymaganiem ciągłych meldunków. Tak nie jest. Za Bajkałem podróżny wolniejszy jest niż w Europie, policya mniej jest ciekawą i nie zawsze zatrzymuje podróżnego. Zdarzało się mi odbywać podróże kilkudziesięciomilowe bez paszportu i nigdzie mnie o takowy nie zapytali. Pochodzenie polskie odsuwało podejrzenia, a tytuł «politycznego przestępcy» służył mi zamiast paszportu.
 Wolność handlu za Bajkałem zupełniejszą jest niż w innych prowincyach Moskwy i większą niż w Niemczech lub we Francyi. Każdy, kto ma pieniądze, może tu handlować. System giełd, który tak ogranicza handel w Moskwie, wyjąwszy Kiachty, mało jest zastósowany za Bajkałem.
 Niema tu bandy szpiegów, tajnej policyi i żandarmów, dla tego też za wyrażenia w kółku znajomych i za myśli wolne, nie pociągają do odpowiedzialności. Chociaż nie ma prześladowań politycznych, porządek jednak i bezpieczeństwo publiczne bynajmniej nie jest naruszone.
 Mniejsza surowość a większe bezpieczeństwo osób za Bajkałem, tłumaczy się wielkiem oddaleniem od centrum państwa, małą ludnością i rozsądkiem ludzi zostających obecnie przy władzy. Gdy ludność powiększy się, a ważność polityczna i handlowa Dauryi przez stałą komunikacyę z oceanem Wschodnim podniesie, prowincya ta, zrobi się podobniejszą do innych prowincyj państwa: nie będzie można ruszyć się bez paszportu, handel będzie ograniczony, bezpieczeństwo osób zawsze wątpliwe i przeminą złote czasy za Bajkałem.