Strona:PL Agaton Giller-Opisanie zabajkalskiej krainy w Syberyi t. 1 202.jpeg

porządku; w hutach mało z rud wydzielają metalu, a w kopalniach złota wiele go z wodą puszczają przez złe i niedokładne płukanie. Taka opinia o górnikach nerczyńskich nie jest wyłącznie moją; powtórzyłem ją z głosu powszechnego.
 Stan wykształcenia urzędników, pomimo najlepszych pomocy naukowych i pieniężnych, przypomina mi sprawiedliwość przeznaczeń i prawdę, którą wiele razy historya potwierdza. Naród ciemny i bez zasług cywilizacyjnych nie ucywilizuje się, ani oświeci, za rozkazem i wolą monarchy; wszelkie zakłady, najlepsze instytuta, które mają bez poprzedniczej, wiekowej pracy, zrównać początkujący w oświacie naród z narodami staremi w cywilizacyi, przynoszą rezultat, na jaki się patrzymy, to jest żaden prawie, a przynajmniej bardzo mały. Naród jeszcze nie dojrzał do samodzielnej pracy ducha, nie uprawił gruntu myśli długą i trudną pracą, nic się też w nim nie przyjmuje, a wszystko zostaje pozorem, blichtrem lub złem naśladowaniem. Jest to sprawiedliwość przeznaczenia; bo i na cóż byłaby praca? na co trudy wiekowe? gdyby można rozkazem i wolą jednego, narzucić cywilizacyę narodowi!
 Administracya górnicza jest bardzo nieporządną. Wielka mnogość urzędników, zawiadowców (pristawów), komisarzów, unterszychtmejstrów, pisarzy, ogromne kancelarye, nieskończone pisania i formalności, nie dopomagają porządkowi. Zagmatwanie w administracyi powiększa wpływ, jaki ma na zarząd górnictwa jenerał gubernator w Irkucku. Kancelarya jego nie wtajemniczona w interesa i w potrzeby górnicze, najczęściej takie rozkazy wydaje, które psują porządek. Gubernator n. p. daje rozkaz, ażeby z takiej a takiej kopalni wydobyto przez niego oznaczoną liczbę pudów złota; tymczasem brak rąk, ladajakie środki, a czasem okoliczności nie będące w mocy człowieka, jak zupełne wyschnięcie rzeczek, robią niemożliwem wykonanie rozkazu. Ztąd następuje niezadowolnienie, zmiana urzędników, zjazdy rozmaitych komisyj, śledztwa, które się ciągną długo i niepotrzebnie, pociąganie do odpowiedzialności i mnóstwo spraw tamujących postęp i łatwość administracyi.