P. bierka, biernia, brzemię, sobór, ubiór.
braha, ‘wywar’, pożyczka z ruskiej (zapisanej u Macieja Miechowczyka r. 1518) braha, pożyczki z celt., skąd i łac. bracium, franc. brasser, nazwy ‘słodu’ (iryjsk. braich, kimr. brag); słowo wyłącznie ruskie, obce innym Słowianom; por. brzeczka.
braja, breja, bryja, ‘papka’, ‘zacierka’; ‘błocko’; z niem. Brei i Brühe.
brajcary, ‘haczyki’; »ładownicę z gęstymi brajcarami«, r. 1620; w rachunkach Zygmunta Augusta; z niem.
brak, brakować, zabrakło, »brakarz osób« w 16. w.; z niem. Brack, ‘wyrzutki’; u Czechów (n. p. brakarz, ‘sortownik’) równie jak u nas zagęszczone, t. j. o bardziej rozwiniętem znaczeniu, niż niem.; od nas na Ruś. Jest to dolno-niem. brak, t. j. Bruch, ‘wada’, nowe Gebrechen, gebrechlich, ‘ułomny’.
brałt, w kartach, w 17. i 18. wieku: »chcąc im brałt odbić«, »brałtem brałt zbijając«, »brałt i krępce«, niem. Bretling i Krimpel(spiel), franc. brelan.
bram, bramować, ogólne w 16. i 17 w. o ‘obszewkach’, ‘listwach’, ‘lamówkach’, u Reja co raz i przenośnie: »obramować cnotą«. Tak samo na Łużycach, gdy u Czechów i Słowieńców też słowa z p-: czes. prem, prym, ‘borta’, słowień. pram. Z niem. Bram, verbrämen, ‘obłożyć’, ‘obszyć’. Od nas na Ruś dostało się jako barmy (bramy, baramy) nawet do ubioru carskiego (jeśli to nie paramenty raczej). U Reja bramka, brameczka: »cudzym się nie bramuj (‘strój’)«, »bramy ze cnoty, z rozumu strzępki, a z sławy forboty«.
brama, dawniej tylko brona, ale i brana, branny, i broma; a jakby z czeskiego brana, ‘podwoje’, ‘wrota’; właściwie ‘szańc’, ‘brodło’, bo z *borna, jak i to z *bor-dło, powstało: ‘to co służy do bronienia się’.
brandybury, ‘szata zwierzchnia’ w 16. wieku, jak tyle innych nazw strojów od ich miejsca, tu od Brandenburgu w Marchji; w tej nazwie (nie słowiańskiej, chociaż bają o Braniborach jakichś już od 17. w.) to samo brand-, co mamy w pożyczkach brandmajster i t. p., a przedewszystkiem w brancie, t. j. ‘szczerym kruszcu’: »boskie słowa brant szczery, siedmkroć przelewany«; ogólne w 15.—17. w., co raz u Reja, Kochanowskiego i i.: »w ogniu próbuje złotnik, gdzie brant prawy«; »z kłoci mierzwa twój brant prawy«. Z niem Brand, od brennen, ‘palić’; por. Branntwein z ‘gorzałką’. U Czechów pożyczek z Brandenburgu jeszcze więcej, np. brambory, ‘ziemniaki’ i i.
branzoletka, z mylnem n, skoro z franc. bracelet, ‘naramiennik’, od bras, łac. brachium, ‘ramię’; bracelety, Wargocki r. 1609, z włosk. braccialetto, ‘naramiennik’ (braccio, ‘ramię’).
brat; jak łac. frater, greck. fratēr (należący do tej samej »fratrji«, organizacji pierwotnej), niem. Bruder, ind. bhrātar dowodzą, odmieniał się niegdyś: brat, bratra (mianownik brat wedle wszelkich innych mianowników męskich z jakiegoś *brati), bo końcowe -r odpadało. Wedle dalszych przypadków wciskało się r i do mianownika: bratr, obok albo zamiast brat w cerk., czesk., łużyc.; stąd i u nas braterski, braterstwo obok bractwo (w innem znaczeniu). Zamiast liczby mno-
