Strona:PL Aleksander Dumas - Wicehrabia de Bragelonne T5.djvu/8

—   8   —

królem!... nie mówię, że będzie przelewał krew, jak Ludwik XI-ty albo Karol IXty, gdyż niema do pomszczenia śmiertelnej obrazy, ale pochłonie pieniądze i majątki swoich poddanych, gdyż ma do pomszczenia swój niedostatek i nędzę. Równoważę więc tu przymioty i wady króla, a kiedy go potępiam, sumiennie moje nic mi nie wyrzuca.
 Aramis zamilkł. Nie dlatego zapewne, aby się przekonać o spokoju w lesie, lecz dlatego, ażeby, nim zbierze nowe myśli, wyrazy, które wyrzekł, utkwiły w sercu słuchacza.
 — Co tylko Bóg robi, wszystko czyni dobrze — mówił dalej biskup de Vannes — i tak jestem przekonany, że winszowałem sobie; iżem został wybrany do przechowania tajemnicy, którą odkryć mogłem Waszej książęcej mości. Potrzeba było Bogu, do wykonania tego wielkiego dzieła, narzędzia ostrego, i śmiałego. Tem narzędziem jestem ja. Posiadam bystrość, śmiałość i przekonanie. Rządzę tajemniczym ludem, który przyjął za hasło, hasło Boga: „Patiens, quia aeternus“.
 Książę poruszył się.
 — Zgaduję, mości książę, że podniosłeś głowę i że lud, którym rządzę, zadziwia cię. Nie wiedziałeś, że rozmawiasz z królem, o... mości książę, z królem ludu bardzo pokornego i wydziedziczonego, bo siła jego zależy na czołganiu się, wydziedziczonego, gdyż nigdy, nigdy w tem życiu lud ten nie zbiera plonu, jaki zasiał, ani nawet nie spożywa owoców, które hoduje. Pracując odrębnie, zgromadza on całe swe siły, ażeby z nich utworzyć człowieka, a z owoców krwawej swej pracy stwarza dla niego obłok, z którego umysł tego człowieka powinien sam utworzyć promień, jaśniejący i zdobiący koronę całego chrześcijaństwa. Oto człowiek, którego masz obok siebie. Mówiąc to, chcę powiedzieć Waszej Wysokości, że w wielkich zamiarach wyciągnął cię z przepaści i że chce z tychże samych pobudek wznieść cię nad wszelką władzę tej ziemi, wyżej nad siebie samego.
 Książę dotknął lekko ręki Aramisa i rzekł:
 — Mówisz mi o tem zgromadzeniu religijnem, którego jesteś naczelnikiem, a wypada z tego coś mi powiedział, że kiedy ci