Strona:PL Aleksander Fredro - Dzieła tom XI.djvu/115

siły. Ale natenczas neutralizuje się indywidualna działalność, energia. Duch władzy ubóstwionéj porywa nas, ale nas nie przenika wskroś, stoi poniekąd zawsze osobno. Raz w prądzie, niech nas prąd niesie, my ręce zakładamy. Nie przegrana pod Maciejowicami, ale wzięcie Kościuszki, pomimo że on nie miał znakomitych zdolności wodza, zadało raz śmiertelny ówczesnéj sprawie. Książe Józef byłby na koniec świata szedł za Napoleonem a Wojsko Polskie za nim. Zginął a z nim i duch jego. Każdy wrócił do siebie samego i nie mógł się zrozumieć. W ostatniéj walce niepodległości narodowéj zamknęliśmy cały byt Ojczyzny w Warszawie. Warszawa upadła, a Wojsko niezwyciężone rozchodzić się zaczęło. Bo nie z własnego przekonania przędziemy istotę rzeczy, ducha sprawy — ale przyjmujemy go za pomocą chwilowego uniesienia, za pomocą jednéj indywidualności albo przedmiotu, którym to uniesienie zaufać kazało.
 Książe Antoni Sułkowski objął tymczasowo dowództwo Wojska Polskiego. Nie posiadał on ani ufności, ani przywiązania podkomendnych. Nie miał przymiotów ani na Wodza, ani na Naczelnika Narodu. Te dwie władze zlewały się już bowiem potroszę w jednę. Na ostrzu szabli unosili już wtenczas Polacy po raz drugi byt swojéj Ojczyzny. W roku 1807 został Sułkowski Pułkownikiem 7go pułku piechoty, czyli raczéj dozwolono mu go formować, bo się nazywał Sułkowski, tak jak Adjutant Napoleona poległy w Egipcie. Pod Caana w Hiszpanii, kiedy przełamane linie francnskie ustępowały w nieładzie, młody Sułkowski chwycił sztandar 4go pułku Pol-