Strona:PL Aleksandra Humboldta Podróże po Rossyi 01.djvu/043

Dotąd tylko droga bita była gotową, i wjechano znowu na stary gościniec, co tém bardziej dało się uczuć, że droga ta miejscami była bardzo piasczystą. Szczęściem, przerwa ta nie długo trwała, gdyż od miasta Tweru, do którego nazajutrz w południe przyjechano, droga bita gotową była już aż do Moskwy.
 Najbliższém miastem za Wałdajem, przez które podróżni przejeżdżali, był Wyszni-Wołoczok. Leży on nad Twercą, przytokiem Wołgi, i zasługuje na uwagę z powodu kanału, który ztąd przeprowadzony jest aż do Msty. Kanał ten łączy morze Kaspijskie z Baltyckiém i ułatwia przewóz towarów wodą z Astrachanu do Petersburga.
 Przed wykopaniem tego kanału, towary idące z głębi Rossyi do Petersburga, musiały być wyładowywane w Twercy i lądem aż do Msty transportowane, czyli wleczone, od czego Wyszni Wołoczok otrzymał swe nazwanie. Tej niedogodności zaradzono częścią przeprowadzeniem na 2½ tylko wiorsty długiego kanału, częścią przez uczynienie żeglownemi wyższej Twercy i Msty, co się z wielką sztuką uskutecznia sprowadzaniem wody z małych jezior i rzek do Twercy, gdy tego wymaga nagromadzenie idących z towarami strug. Tym sposobem woda w Twercy bywa podnoszoną i strugi przybywają aż do kanału pod Wysznim Wołoczkiem. Gdy tu przybędą, śluza w Twercy bywa zamykaną i woda z innych wodozbiorów wpuszczaną zostaje w kanał i Mstę, jakowym sposobem strugi mogą przechodzić aż do Opeczenskoj Rjadok. Drugi przypływ wody podnosi tu powierzchnię Msty, tak, że strugi przebywać też mogą Borowickie wodospady. Ten cały bardzo sztuczny systemat podnoszenia wody wynaleziony został przez młynarza Serdiukowa, który też wleciech 1707—1711 bardzo prostym sposobem przyprowadził go do skutku.
 Następnie, komunikacya ta przez rząd została ulepszoną i rozszerzoną. Jednakże, pewną tylko liczbę strug, nie przenoszącą 4000, można przeprowadzić tym sposobem z Twercy do Msty. Liczba ta teraz o wiele nie jest wystarczającą dla zaopatrzenia Petersburga w towary z głębi kraju, tem bardziej dla transportu towarów przeznaczonych zagranicę. Prócz tego, komunikacya ta ma tę niedogodność, że skutkiem całego urządzenia swojego, szczególniéj zaś z powodu wodospadów Borowickich, strugi mogą wprawdzie iść do Petersburga, ale nie mogą ztamtąd powracać. Nietylko więc nic można było tą drogą żadnych towarów z Petersburga i zagranicy przewozić wewnątrz kraju, ale transport z każdym rokiem musiał się droższym stawać, gdyż strugi po przybyciu do Petersburga każdą razą zostają przedawane, a do każde-