Kreml, zajmujący sobą przestrzeń niewielkiego miasta, około pół godziny drogi mającego w obwodzie, mieści w sobie starożytny pałac Carski, wiele soborów, cerkwi i klasztorów, stary i nowy arsenał, oraz wiele innych publicznych gmachów. Jest on otoczony grubym i wysokim murem, tworzącym nieregularny wielokąt, na którego każdém załamaniu wznosi się wieża (jest ich nie mniéj jak 61), a zamiast dawniejszych wałów ciągnie się około tego muru piękna i szeroka aleja. Kitaj-Gorod także jest otoczony murem. Biełoj zaś i Ziemlanoj Gorod mają wokoło bulwary, stanowiące piękne miejsce przechadzek. Kitaj-Gorod jest ciasno zabudowany i domy jego stoją rzędem przy sobie; tu znajduje się ogromny Gostinoj dwor czyli dom kupiecki[1], i tu panuje największa czynność i największy ruch; inne części miasta są obszerniéj zabudowane i domy częściéj oddzielone od siebie i od ulic ogrodami, przez co widok Moskwy, patrząc z wysoka, jest bardzo powabny, ale odległości różnych części miasta od siebie są większe jeszcze jak w Petersburgu.
Kreml sam liczy 32 kościoły, oraz 170 wież i kopuł. Przedewszystkiem sławna jest ośmiokątna wieża Iwana Wielkiego; mająca znaczną wysokość, 38 sążni rossyjskich (228 stóp), z któréj, jak wyżéj wspomnieliśmy, odkrywa się piękny widok na całe miasto. Pomiędzy wielką ilością dzwonów, znajdujących się na niéj, jest jeden poświęcony Wniebowzięciu Najświętszéj Panny, ważący 4,000 pudów. Ale niedaleko téj wieży znajduje się największy ze wszystkich dzwonów, którego waga wynosi nie mniéj jak 12,327 pudów. Podczas pożaru spadł on na ziemię i leżał prawie sto lat w połowie zagrzebany w ziemi, dopóki w roku 1836 z niesłychanym trudem nie był podniesiony i zawieszony. Wysokość jego wynosi 21 stóp, szerokość zaś 22 stopy 8 cali[2].
W nowym arsenale (Orużejnaja Pałata) w Kremlu znajduje się skarb, w którym przechowują się korony, berła, trony, bronie i czasze Wielkich Książąt i Carów Rossyi z wielą innemi nowszemi osobliwościami. Tworzą one zbiór kosztowności, które częścią z powodu swéj dawności, częścią pod względem sztuki są wielkiéj wagi dla badacza starożytności i sztukmistrza; z powodu zaś bogactwa drogich kamieni,
- ↑ Każde miasto rossyjskie ma taki więcéj lub mniéj obszerny bazar, zwykle w czworobok zabudowany, którego niższe piętro składa się z jeden przy drugim leżących sklepów, przed któremi idzie pokryta galerya. Gostinoj-dwor Moskiewski jest największy w całéj Rossyi.
- ↑ Obszerniej o tém znaleźć można w dziele K. Koch’a: Podróż przez Rossyą do gór Kaukazkich w latach 1836, 1837 i 1838.
