któremi są wysadzone zajmujące także dla mineraloga. Korony wysadzane są dyamentami, rubinami, szmaragdami, turkusami i perłami; największe klejnoty znajdują się zwykle na wierzchu koron pod krzyżem. Najdawniejsza korona, znajdująca się w tym skarbie jest ta, którą w r. 1116, przysłał Cesarz grecki Aleksy Komnen Wielkiemu Księciu Włodzimierzowi Monomachowi do Kijowa, gdzie służyła do koronowania Wielkich Książąt. Ilość kosztowności, które się tu przechowują, jest niezmiernie wielką, może największą ze wszystkich jakie się w jakichkolwiek zbiorach znajdują, gdyż wartością swoją mają przenosić skarby Jewel office w Tower Londyńskiém, które szacują na dwa miliony funtów szterlingów.
Ilość wież w Moskwie jest nadzwyczaj wielką, gdyż każdy kościół zwykle ma ich kilka na sobie i oprócz tego dzwonnicę[1]. Liczą w ogóle do 600 takich wież. Mają one, jak wszystkie prawie kościelne wieże w Rossyi, właściwą sobie powierzchowność, gdyż u wierzchu są zwykle ostro zakończone, w górze wznosi się jeszcze cebulkowata wypukłość,
- ↑ O architekturze rossyjskich kościołów (których Moskwa nie mniéj jak 400 liczy) wyraża się następnie Haxthausen: „Architektura ta, jak wszystko, co się ściąga do obrzędów Wschodniego Kościoła, ograniczoną jest do pewnych raz przyjętych wzorów, od których dawniéj nigdy się nie oddalano. Dawniejsze przeto kościoły w Rossyi są bardzo do siebie podobne i mają w sobie wiele jednostajności, lubo budowa ich rzeczywiście jest prostą i szlachetną. Na czworokątnéj prawie nawie kościoła spoczywa we środku, podpierana słupami wewnątrz, wysoka kopuła, która w najdawniejszych, np. w Soborze Nowgorodzkim i Sofijskim w Kijowie, zapewne wedle wzoru kościoła Świętéj Zofii w Konstantynopolu, ma wewnątrz wymalowanego fresko Chrystusa błogosławiącego świat. Wewnątrz kościół podzielony jest na dwie główne części ikonostasem, tojest cienką ścianą, od góry do dołu zawieszoną obrazami świętych i mającą 3 drzwi; część przed tą ścianą przeznaczoną jest dla ludu, druga wyłącznie dla duchowieństwa. W środku téj ostatniéj części stoi ołtarz, który naokoło obchodzić można. Obok kopuły wznoszą się niekiedy na nawie kościoła dwie mniejsze, a zawsze prawie cztery małe na każdym rogu, co większa, są kościoły o trzynastu kopułach. Nie robi się to dowolnie, ale jest w tém symboliczne znaczenie: Trzy kopuły oznaczają Trójcę, pięć kopuł, Chrystusa z czterema Ewangielistami, wreszcie 13 kopuł, Chrystusa z dwónastoma Apostołami. Dzwony wiszą zawsze w osobnéj, oddzielnie od kościoła stojącéj wieży, a gdzie téj nie ma, w bocznych kopułach, które wtedy mają kształt wież odmienny od głównéj kopuły, stanowiącéj część wewnętrzną kościoła. W dawnych kościołach nie ma właściwie w nawie żadnego okna, tylko tu i owdzie po za ołtarzem jedno lub kilka bardzo wązkich. Światło wpada wewnątrz tylko przez kopułę. We wszystkich przeto rossyjskich kościołach panuje mrok uroczysty. Światło dnia zaledwo się przedziera, a oświecone są raczéj świecami ołtarza i ikonostasu. Nowsze kościoły Rossyi są zewnątrz więcéj zbliżone do rodzaju architektury kościoła Świętego Piotra w Rzymie.“
