Strona:PL Aleksandra Humboldta Podróże po Rossyi 01.djvu/111

jakoto: brzóz, topoli, lip, ale później stał się gęstszym i złożonym tylko z czarnych iglastych drzew. W środku niego leży mał wieś Szajtanka, szesnaście wiorst od Niżnie-Tagilska, w której zmieniono konie. Ale gęsty jodłowy las ciągnął się jeszcze dziesięć wiorst daléj, gdy nagle ukazał się podróżnym obszerny widok na rozciągający i przed nimi wielki staw Niżnie-Tagilski, na magnesową górę za nim i na miasteczko samo po prawej stronie góry. Jechano pół mili wzdłuż stawu, nim zbliżono się do długiego rzędu nowych drewnianych domów, które częścią już były gotowe, częścią dopiero co budowane i przeznaczone na mieszkania dla robotników w nowo-odkrytych pod Niżnie-Tagilskiem płókalniach złota i platyny. Przejeżdżano później przez inne dawniejsze ulice i przyjechano wreszcie do tuż nad stawem w powabnem położeniu leżącego domu mieszkalnego właścicieli Niżnie-Tagilska.
 Niżnie-Tagilsk, równie jak cały należący do niego, a około ośmiu wiorst kwadratowych zawierający w sobie okrąg, jest posiadłością rodziny Demidowych. Przodek ich, Nikita Demidow, prosty kowal z fabryki broni w Tule, otrzymał w darze od Piotra Wielkiego w r. 1702, odkrytą wtedy magnesową górę, równie jak niedawno przedtem założoną hutę żelazną Newjansk i w r. 1725, założył fabrykę w Niżnie-Tagilsku, oraz wiele innych w okolicy. Syn jego, Radca stanu Akimficz Demidow, rozszerzył znacznie założone przez swego ojca fabryki, jako też przyczynili się do ich wzrostu jego następcy, szczególnie ojciec teraz żyjących braci Demidowych, Nikołaj Nikiticz Demidow. Niżnie-Tagilsk sam coraz większego nabywał wzrostu, tak, że w roku 1826, liczył 3000 domów i 17,000 mieszkańców; ludność całego okręgu wynosiła w tym czasie 28,000 mieszkańców. W następnym czasie, liczba ta zwiększyła się jeszcze o 8,000 ludzi, które pan Demidow przesiedlił z majątków swoich leżących w gubernii Kijowskiej.
 Nie masz może, powiada professer Rose, innego miejsca na ziemi, w którem byłaby taka obfitość kruszców, jak w okolicach Niżnie-Tagilska. O dwie wiorsty tylko od niego leży sławna magnesowa góra, która dostarcza wybornego kruszcu dla wszystkich hut w okolicach leżących; w pobliżu jej znaleziono w roku 1812, rudę miedzianą, nie ustępującą w dobroci gumeszewskiej, a w nowszych jeszcze czasach także niedaleko stamtąd bogate pokłady złotego i platynowego piasku, z których ostatnie w bogactwie swojem daleko przechodzą wszystkie inne podobnego rodzaju pokłady na Uralu.
 Teraz nie mieszka żaden członek rodziny Demidowych w Niżnie-Tagilsku; obszerne fabryki są zarządzane przez członków osobnego