Strona:PL Aleksandra Humboldta Podróże po Rossyi 01.djvu/157

zdarzają się niżeli na Uralu; ale chociaż napotykane ślady robót, zapadłe szyby i rzędy dawnych kopców są tam tak liczne, że odkrycie ich dało powód do powstania teraźniejszych kopalni, jednak wiadomość o stanie tego górnictwa, równie jak ludu, który się niém zajmował, zupełnie znikła z pamięci mieszkańców. Ciemne tylko zachowały się podania o bogactwie złotych gór (tak się nazywają Ałtajskie góry w chińskim i staro-tureckim języku), i to dało powód, jeszcze za czasów Piotra Wielkiego, do wysłania kilku wojskowych wypraw nad wyższy Irtysz, dla wynalezienia złotego piasku. Wyprawy te wprawdzie nie osiągnęły zamierzonego celu, ale korzystne były dla powstałego późniéj górnictwa, pod tym względem, że dały powód do założenia wielu twierdz na linii Irtyszu, które dla późniejszego górnictwa służyły za ochronę i wsparcie.
 Zaprowadzenie właściwego górnictwa winien Ałtaj radcy stanu Nikicie Akimficzu Demidow, pełnemu wiadomości i talentów synowi założyciela Uralskiego górnictwa Akimfa Demidowa, który pobudzony zapewne, podobnie jak Piotr Wielki, podaniem o bogactwie min Ałtajskich, posłał tam ludzi dla wyszukania kruszców, którzy też w r. 1723 wiele kruszcu miedzianego z dawnych robót Czudskich odkryli. Kiedy Demidow znalazł kruszec ten godnym topienia, prosił kollegium górniczego w Petersburgu o pozwolenie zaprowadzenia kopalni i hut na Ałtaju, równie jak o wsparcie, i gdy otrzymał to oboje, wysłał tam pewną liczbę biegłych dla odkrycia miedzianéj kopalni w Koływansku (którego nie należy brać za jedno z teraźniejszém powiatowém miastem Koływanskiem), oraz w Woskresiensku, 20 do 30 wiorst na północ od teraźniejszéj Wężowéj góry, a wkrótce potém i trzeciéj kopalni Pichtowskiéj. Według nazwania dwóch pierwszych kopalni, nosi dotąd górnictwo Altajskie, w rossyjskich pismach urzędowych, nazwanie górnictwa Koływano-Woskresienskiego. W r. 1728 założona została pierwsza większa huta Koływansk nad rzeką Biełają, w pobliżu kopalni, gdzie dobywany kruszec miedziany był topiony, do któréj, gdy ta nie wystarczała do roztapiania kruszcu, dołączoną została druga w r. 1739; zakładaniu zaś większéj liczby pieców stanął na przeszkodzie brak drzewa, który późniéj spowodował przerwanie robót i w powyższych hutach. Ta druga huta, położona nad ujściem Barnaułki do Ob, dała początek teraźniejszemu powiatowemu miastu Barnaułowi.
 Tymczasem Ałtajskie górnictwo nie zostawało długo w posiadaniu Demidowa. Już w roku 1736 zaczęto rozkopywać Wężową górę, któréj kruszec w wyższych głębiach okazał się nadzwyczaj obfitym w złoto i srebro; ale dobywanie złota i srebra było wtedy zabronione prywa-