W końcu mnie spowił i nakrył swym mułem.“..
— „Przebóg! gdy będziesz wrócony do świata,
I gdy wypoczniesz po wędrówce długiej
(Trzeci duch do mnie ozwał się po drugim),
Wspomnij też o mnie, która jestem Pia,[1]
Z Sienny rodem, umarłam w Maremmie:
Wie o tem dobrze ten, co zaręczoną
Drogim klejnotem, poślubił mnie sobie.“
1. Dante może się przysłużyć duszom zostającym w czyścu, przypominając ich krewnym i powinowatym, aby się za nich modlili.
2. Pierwszy duch odzywający się do Dantego, jest Jakób del Cassero, obywatel miasta Fano, w marchji Ankońskiej, położonej między Romanją i królestwem Neapolu, gdzie panował podówczas Karól II. Ten Jakób Cassero zabitym był przez zbójców, nasadzonych od wroga jego Azzona III. d'Este, w pobliżu miasta Oriaco, w okolicach Padwy, która, jak wieść niesie, założoną była przez Antenora.
3. Mira miejsce nad kanałem, wychodzącym z Brenty.
4. Buonconte di Montefeltro był synem Gwidona, żona jego nazywała się Joanna. Ten Buonconte był jednym z dowódców gibelińskich w sławnej bitwie pod Campaldina, w której brał udział i Dante, naonczas jeszcze Gwelf. — W bitwie tej, stoczonej 11. Czerwca 1289 r. Buonconte został zabitym, a ciała jego nieodszukano. Całe opowiadanie jego jest oczywiście pięknem zmyśleniem poetycznem.
5. Przyjętem było powszechnie, i w teologji nawet, że zły duch może sprowadzać deszcz, grad, posuchę i t. d.
- ↑ Pia, z domu Guastelloni, poraz pierwszy zaślubioną była mężowi z domu Tolomei, a owdowiawszy weszła w powtórne związki małżeńskie z niejakim Nello della Pietra; ten ostatni, mając ją w podejrzeniu o niewierność, osadził ją w zamku na bagnach Maremmy; później, kiedy raz Pia stała w oknie zatęskniona, jeden ze służących jej męża porwał ją za nogi i wyrzucił z okna, a Pia na miejscu skonała. Działo się to w r. 1295. (Bianchi).
