Tam już bez niego zostać będę musiał,
Jest to Wirgili, który mi tak mówił
(I palcem Wieszcza wskazałem); ten drugi, —
To cień, z przyczyny którego niedawno
Królestwo wasze we wszech zrębach swoich
Wstrzęsło się, z łona puszczając go swego.
1. Dusze pokutujące za obżarstwo, których usta otwierały się za życia tylko na jadło i napoje, tu błagają Boga aby raczył otworzyć ich usta dla chwały Jego. Usta moje Panie! (Labia mea, Domine) są słowa Psalmu L. w. 16.
2. To jest, pokutą spłacają dług zaciągnięty przez grzech.
3. Erizychton za obrazę ołtarza bogini Cerery, skazanym został na to, aby się trawił nienasyconym głodem i w końcu z głodu umierał. (Ovid. Metam. VIII.) Powiada Poeta, że Erizychton, nawet wtenczas kiedy już widział przed sobą śmierć głodną, niebył zapewne więcej wyschłym, jak cienie dręczące się w tym zakresie Czyśca.
4. Józef Flamjusz, (de bello Jud.) wspomina, że w czasie oblężenia Jerozolimy przez Tytusa, głód był tak wielki w tem mieście, że matki jadły własne dzieci swoje, między innemi niejaka Marja córka Eleazara. (VII. 16.
5. Jamy, w których osadzone są oczy, w anatomji popobno zwane oczodołami, czyby nie można było nazwać ocznicami, jak u Dantego occhiaie?
6. Widać że za czasów Dantego byli tacy fizjognomiści, którzy na twarzy człowieka chcieliby wyczytać nazwę
