Strona:PL Allan Kardec - Księga duchów.djvu/324

 Ślepym jednakże trzebaby być, aby nie dostrzedz postępu jaki już dokonał się pod tym względem u ludzkości najwięcej posuniętej naprzód. Dzięki chwalebnym usiłowaniom filantropów i zapobiegliwości nauki, działających wspólnie dla ulepszenia doli materialnej człowieka, nie zważając na ciągłe wzrastanie ludności, zapobieżono w znacznej części niedostateczności produkcji, tak, że lata klęsk powszechnych teraz nie są wcale podobne do dawniejszych; troskliwość o zdrowie publiczne, warunek utrzymania zdrowia i siły w czerstwości, nieznany wcale przez naszych ojców, jest dzisiaj przedmiotem światłej troskliwości; nędza i cierpienie znajdują przytułek; nauka wszędzie została zawezwaną do złożenia swego doświadczenia na korzyść dobrobytu. Czyżby to miało> znaczyć, że doścignęliśmy kresu doskonałości? Z pewnością nie; lecz to co już dokonanem zostało, daje miarę tego, czego wytrwałością dopiąć potrafimy, gdy zawsze postępować zechcemy po drodze poszukiwań użytecznych i poważnych, nie rzucając się do utopij, które nas wstecz popychają, zamiast posuwać naprzód.
 708. Czy może być takie położenie, w któremby wynalezienie środków utrzymania byłoby wcale niezależnem od woli człowieka, i gdzie brak najpierwszych potrzeb jest wynikiem przyrodzonego porządku rzeczy?
 „Częstokroć bywa to ciężkiem doświadczeniem, które powinien przejść, a o czem uprzednio jeszcze wiedział, że na to zostanie wystawionym; zasługa leży tu w poddaniu się woli Bożej, gdy już rozumem swym zapobiedz temu nie jest w stanie. Gdyby go śmierć nawet miała spotkać, powinien i wtedy poddać się bez szemrania, widząc w niej swe tylko oswobodzenie, bo rozpacz w chwili ostatniej może się przyczynić do z niszczenia owoców całego poddania się losowi“.
 709. Ci co w ostateczności zmuszeni byli żywić się ciałem ludzkiem, by zagłuszyć głód, czy stają się winnymi zbrodni, i gdyby tak było, czy może ją łagodzić okoliczność potrzeby zachowania swego życia na mocy instynktu zachowawczego?