kształt zwierzęcia. Dzieci też są niby szczęśliwsze od ludzi dojrzałych.“
778. Człowiek czy może się wstecz cofać, do stanu przyrodzonego?
„Nie; człowiek musi postępować nieustannie, i nie może powracać do stanu dziecięctwa. Jeśli postępuje, to dla tego że Bóg tak chciał; myśleć, że może wstecz cofać się, jest to odrzucać prawo postępu.“
779. Człowiek czy czerpie postęp z samego siebie, albo też może w skutek nauki?
„Naturalnie, że człowiek rozwija się sam z siebie; lecz nie wszyscy postępują równocześnie, i w jednaki sposób; więcej rozwinięci dopomagają do postępu mniej rozwiniętym przez zetknięcie się społeczne.“
780. Postęp moralny czy zawsze idzie w ślad za postępem umysłowym?
„Jest to jego proste następstwo, chociaż nie zawsze daje się ono postrzegać natychmiastowo.“ (192 — 365.)
— Postęp umysłowy w jaki sposób prowadzi do postępu moralnego?
„Nauczając poznawać dobro i złe; wybór pozostaje człowiekowi do zrobienia. Rozwój wolnej woli następuje po rozwoju umysłowym, i zwiększa odpowiedzialność za postępowanie.“
— Jakże to wytłómaczyć, że narody najwięcej oświecone bywają częstokroć i najwięcej zepsute?
„Postęp zupełny jest celem ostatecznym, lecz narody podobnie jednostkom dochodzą do niego tylko krok za krokiem. Dopóki uczucie moralne w nich się nie rozwinie zupełnie, mogą one używać swego rozumu na złe Moralność i rozum sa to dwie siły, które przychodzą do równowagi zaledwie po długiem wahaniu się.“ (365 — 751.)
781. Czy w mocy człowieka zatrzymać rozwój postępu?
„Nie; niekiedy tylko przeszkadzać może.“
