Strona:PL Allan Kardec - Księga duchów.djvu/381

 „Sprawiedliwość zasadza się na uszanowaniu praw każdego.“
 — Co określa te prawa?
 „Dwie rzeczy: prawo ludzkie i prawo przyrodzone. Ludzie postanowili prawa, zastosowane do ich zwyczajów i charakterów, a te prawa nadały przywileje, które mogły się zmieniać z postępem oświaty. Czy dzisiejsze wasze prawa, lubo niedoskonałe, potwierdzają prawa średniowieczne? te prawa przestarzałe, potworne dla was dzisiaj, nie raziły jednak spółcześnych. Prawa więc ustanowione przez ludzi nie zawsze się zgadzają ze sprawiedliwością; porządkują one tylko pewne stosunki społeczne, podczas gdy w życiu prywatnem zachodzi mnóstwo wypadków, w których sędzią najwyższym jest samo sumienie.“
 876. Po za obrębem prawa uświęconego przez prawodawstwo ludzkie, jaka jest podstawa dla sprawiedliwości opartej na prawie przyrodzonem?
 „Chrystus wam na to odpowiedział: „I cobyście chcieli, aby wam ludzie czynili, tak i wy im czyńcie.“ Bóg włożył w serce każdego człowieka przepis prawdziwej sprawiedliwości, wyrażającej się w chęci każdego widzieć swe prawa szanowane W niepewności, co ma począć względem swego bliźniego w pewnym wypadku, niech siebie tylko samego zapyta, jak życzyłby, aby z nim postąpiono w podobnym razie: Bóg nie mógł mu dać pewniejszego kierownika nad jego własne sumienie.“
 Kamieniem probierczym prawdziwej sprawiedliwości jest to życzyć tego innym, czego sami sobie życzymy, ale nie pożądać dla siebie tego, czegobyśmy życzyli innym, co wcale nie jest tem samem. Ponieważ nie leży w porządku rzeczy, życzyć sobie źle, biorąc tedy ze wzór albo za punkt wyjścia chęć swą osobistą, można być pewnym, że nigdy nie będziemy źle życzyć swemu bliźniemu. Po wszystkie czasy i we wszystkich religjach, człowiek starał się zawsze wystawiać przed innemi swe prawa osobiste, zasługą religji chrześcjańskiej było, że wzięła za podstawę do prawa, prawo osobiste bliźniego.
 877. Potrzeba życia w towarzystwie czy wkłada na człowieka jakie szczególniejsze obowiązki?