Pośrednie miejsce pomiędzy teoryą Lange’go i Thiery’ego zajmuje perspektywiczna również teorya Filhene’a [1].
Łączy ona w sobie motyw użyty po raz pierwszy przez Thiery’ego że złudzenia geometryczno-optyczne są wytworem perspektywicznego ich interpretowania, jak i motyw wzięty przez Lange’go, to jest przypominanie sobie obrazów przestrzennych zachowanych w pamięci.
Żadna z szeregu podanych teoryi nie daje ostatecznego rozwiązania kwestyi, każda pozostawia tę lub inną właściwość inwersyi niewytłómaczoną.
Teorya Neckera najprostsza i najbliższa prawdy podporządkowana niesłusznie akkomodacyi, pomijała zasadniczą kwestyę tłómaczącą zjawisko inwersyi, o której powiemy podając własną teoryę. Teorya Loeba wyjaśniająca inwersyę figur płaskich, nie wystarcza do wyjaśnienia jej na figurach trójprzestrzennych. Teorya Wundta warunkująca inwersyę ruchami oka, nie tłómaczy dla czego podczas wpatrywania się w jeden punkt danej figury wytwarzać ją można równie dobrze, jak i posługując się tymi ruchami; nie tłómaczy ona również i tego drugiego pytania, dla czego obrazy inwersyi spostrzegamy w najrozmaitszych pochyleniach. Opisane przez Macha, a łączne z inwersyą zjawiska nie są właściwie wytłómaczone, skoro zabierając n. p. głos w kwestyi pochylenia się odwróconego obrazu przypisuje autor zmienność tych pochyleń antagonizmowi pomiędzy kątami zwartymi i rozwartymi, lub gdy opisując ruchy złudzeniowe na figurach trójprzestrzennych, a pomijając je na figurach płaskich, zapewnia, że ruchy te nie potrzebują żadnego wyjaśnienia. Pomiary szybkości inwersyi dokonane przez Langego w celach apercepcyi zmysłowej wykazują liczby, którym przeczy doraźna nawet obserwacya. Żaden zaś z tych autorów nie poddaje analizie różnic zachodzących pomiędzy inwersyą figur trzechwymiarowych, a inwersyą figur płaskich, jak i nie opisuje warunków wśród jakich się one pojawiają, oraz i charakteryzujące inwersyę właściwości, to jest: trwałość jej obrazu, jego ruchy i t. d.
Wiele przeto kwestyi w zakresie inwersyi domagało się ponownego opracowania. Badaniem tem zajęłam się w Instytucie fizyologicznym w Krakowie.
Na tem miejscu czuję się obowiązana podziękować szanownemu panu profesorowi Drowi Cybulskiemu, za udzielanie mi cennych i doświadczonych rad, oraz za uprzejmą gotowość, z jaką pracę moją stale popierał.
- ↑ Zeitschrift für Physiologie der Sinnesorgane 1895.
