ruchów głowy, na coraz to wyższy lub niższy, coraz to dalszy, prawy lub lewy punkt przestrzenny, z którego ono zawsze tę samą figurę obserwuje. Z tego powodu będziemy taki stożek widzieć w coraz to innym okresie perspektywicznym, przechodząc kolejno od mniej do bardziej skróconych okresów, którym to przejściom perspektywicznym stale udzielać się będą ruchy głowy.
Aby jednak te ruchy złudzeniowe obserwować w całej ich rozciągłości, ściśle stosować się należy do następujących warunków: mianowicie te ruchy głowy muszą się odbywać stale po liniach kołowych, bez względu na przyjęty w nich kierunek, poziomy lub pionowy. Wyobrazić sobie należy, jak gdyby linia łącząca punkt wpatrywania się w przedmiot z punktem najlepszego widzenia siatkówki tworzyła promień koła wraz z którym to promieniem poruszać się mamy około obserwowanej figury, mając przy tem stale zwrócone oko ku temu samemu jej punktowi.
Czyniąc to spostrzegać będziemy coraz to bardziej skrócony obraz perspektywiczny inwersyi, który to obraz po przejściu wszystkich możliwych skróceń, ostatniem z nich zleje się i zespoli z przedmiotem rzeczywistym, zaznaczając to przejście w świadomości przez bardzo charakterystyczne wrażenie. Znajdzie się ona mianowicie w tego rodzaju momencie, iż zachodzić będzie pewna wątpliwość, czy widziany obraz jest jeszcze złudzeniowym, czy już przedmiotem rzeczywistym. Dopiero posunąwszy głowę jeszcze nieco dalej w tym samym co poprzednio kierunku, spostrzeżemy wyraźnie, że obraz inwersyi ustąpił miejsca przedmiotowi rzeczywistemu. Równocześnie zaś doznamy jakby lekkiego wstrząśnienia w oku w połączeniu z minimalnem przykrem wrażeniem, z powodu nagłego wstrzymania się ruchu złudzeniowego.
Jeżeli zamiast poruszać się sami poruszać będziemy przedmiotem, wówczas ruchy te pojawiać się będą również ale w kierunku przeciwnym do ruchów głowy. To znaczy, jeżeli głowę poruszę w lewo, figura poruszy się w prawo, jeżeli głowę poruszę na prawo, wówczas figura poruszy się na lewo i t. d.
Przestrzeganie powyżej podanych warunków obserwacyi musi być jeszcze ściślej stosowane do wywołania trwałości obrazu i ruchu złudzeniowego na figurach płaskich[1].
Doświadczenia te robiliśmy w ten sposób, że w środku odrysowanego na podłodze dużego koła ustawioną była na stole figura mająca
- ↑ Ruchów tych bardzo wiele osób nie dostrzega wcale. Uczynić to jednak może każdy bardzo łatwo pod warunkiem, aby zachowując jedną formę złudzeniową nie dawać przystępu do świadomości drugiej.
