zerwał się wówczas raz jeszcze, przelecieć szlaki w które się puścił śmiały podróżnik, szukając w wyżynach zachodniej Europy godnego siebie zajęcia.
W ostatnich czasach zapatrowanie się na Marię odznacza się tym rzeczywistym użytkiem, jaki przewodniczył Malczewskiemu w ostatnich jego pracach, i tą względnością na postęp, jaki wyszczególnia Marię, tak w rzędzie tworów tego pisarza, jak i w ogóle dzieł równoczesnych. Sąd ten ostatni uzupełnia to, na czem w dotychczasowych wyjaśnieniach zbywało, i zasługuje pod tym względem na szczególniejszą uwagę.
Odróżnić w zdaniach pojedynczych mniejszą lub większą trafność postrzeżeń; ująć z dotychczasowych pochwał, cokolwiek w nich przysadnego znaleźć się może; złagodzić nagan surowość bacznem zwalczonych przeszkód rozważeniem; wydać nareszcie światły i ostateczny wyrok, należy do ogółu narodu; jak do ogółu pisarzów narodowych, zapomocą spólnych usiłowań, posuwać pismiennictwo polskie ku coraz wyższej doskonałości, z owego stanowiska, na które je pojedyncze usiłowania Antoniego Malczewskiego tak chlubnie wzniosły.
