Strona:PL Arystoteles - Poetyka.pdf/11

Ta strona została uwierzytelniona.

Tylko ludzie łącząc ściśle poezyą z rodzajem wiérszy, jednych elegikami, drugich epikami mienią, w przekonaniu, że się twórców nazywa poetami nie ze względu na naśladowanie, ale ogólnie ze względu na rodzaj wiérszy. To téż przywykli używać miana takiego, jeżeli ułoży kto utwór jakiś treści lekarskiéj, albo umiejętnéj; a przecież nic nie ma wspólnego, oprócz wiérsza, pomiędzy Homerem a Empedoklesem[1], i stąd tamtego słusznie nazywać poetą, tego zaś filozofem raczéj niż poetą. A podobnież nie ma takiego wspólnego miana także dla utworu, gdyby ktoś wydawał naśladowanie wszystkie mieszając wiérsze, jakto n. p. Cheremon[2] napisał „Centaura“, rapsodyą ułożoną mieszanymi wszelkiego rodzaju wiérszami, a mienić go trzeba poetą.
W ten zatém sposób niechaj będzie podane określenie tych właściwości. Ale są niektóre sztuki posługujące się wszystkimi wymienionymi środkami, rozumiém tu mianowicie: rytmiczne ruchy, melodyą i wiérsze, jako to: poezya dytyrambiczna, poezya nomiczna[3], tragedya i komedya — a różnią się one przez to, że jedne posługują się nimi wszystkimi całe, inne częściowo.
Takie zatém upatruję różnice w sztukach ze względu na środki, jakimi naśladowanie wydają.


    rych sceneryą żywą i dzisiaj jeszcze podziwiamy. — Przez rozmowy Sokratyczne nie rozumié tu Arystoteles dyalogów o treści ściśle umiejętnéj, ale pisma w rodzaju „Biesiady“ Xenofonta, mające przeważnie wartość estetyczną. Twórcą ich był nieznany nam zresztą Alexamenos z Teos. Nazwę swoję miały stąd, że naśladowano w nich rozmowy prowadzone przez Sokratesa. Arystoteles mówiąc o trymetrach, ma na myśli wiérsze satyryczne Archilocha (około 650. r. przed Chr.) i jego następców.

  1. Empedokles, filozof, żył ok. 440. r. przed Chr. Jest on autorem poematu „O przyrodzie“, z którego dochowały się obszerniejsze fragmenta. W utworze tym wyłożył naukę swoję.
  2. Cheremon, spółczesny prawdopodobnie Platonowi, nie jest nam z utworów bliżéj znany. Ateneus nazywa jego „Centaura“ różnomiarowym dramatem. Byłto zapewne utwór nie dla teatru przeznaczony, w którym i epeiczny i liryczny pierwiastek łączył się z dramatycznym.
  3. Nomy były pieśniami pokrewnymi dytyrambom treści również religijnéj, ale ułożone monostroficznie, tém właśnie różniły się od dytyrambów.