Strona:PL Arystoteles - Poetyka.pdf/44

Ta strona została uwierzytelniona.

przez przydanie czegoś, co rzeczy innéj przysłużą, zaprzeczając zarazem czegoś, co do tego należy — jeżeli np. tarczę nazwie się czarą, ale nie czarą Aresa, lecz czarą „bez wina“. — Wyraz zaś nowo utworzony jestto wyraz, który kładzie poeta sam, chociaż go nikt w ogóle nie używa; bo wydają się takimi niektóre, np. ἐρνύγες zamiast κέρατα (rogi) i ἀρητήρ zamiast ἱερεύς (kapłan). A są jeszcze imiona rozszérzone (1458. a.), albo skrócone, piérwsze przez użycie w nich samogłoski długiéj zamiast właściwéj krótkiéj, albo przez wtrącenie zgłoski — drugie, jeżeli się z wyrazu coś ujmie; rozszérzone np. jest z πόλεως (miasta) πόληως i z Πηλέος (Peleusa) Πηλὴος i z Πηλείδου (Pelidy) Πηληιάδεω; skrócone zaś np. κρῑ (jęczmień) i δῶ (dom) i ὄψ (widzenie) w wiérszu μία γίνεται ἀμφοτέρων ὄψ (jedno powstaje z dwojga oczu widzenie). Zmienioném znowu staje się imię wtenczas, jeżeli jedne jego część pozostawi się, a drugą przemieni, np.: δεξιτερόν κατὰ μαζόν (w prawą pierś) zamiast δεξιόν[1].
A imiona same jedne są męskie, drugie żeńskie, trzecie nijakie. Męskie są wszystkie zakończone na ν, ρ, ς, i na spółgłoski z ς złożone, których dwie jest ψ i ξ. Żeńskie są wszystkie zakończone na samogłoski z natury długie, mianowicie na η i ω, a z pomiędzy samogłosek dających się wzdłużać, na α długie, tak, że równa wypada liczba zakończeń męskich i żeńskich, gdyż ξ i ψ razem do ς należą. Na głoskę zaś niemą nie kończy się żadne imię ani na samogłoskę krótką, a na ι trzy tylko: μέλι (miód), κόμμι (guma), πέπερι (pieprz), na υ zaś kończy się pięć; a tak się téż kończą nijakie i na ν i na ς[2]


ROZDZIAŁ XXII.

Zaletą zaś wyrażenia jest, żeby było jasne, a przecież nie pospolite. Najjaśniejsze polega na wyrażeniu się powszechnie

  1. Arystoteles nie podał określenia na wyrażenie ozdobne — a może określenie to w tekscie dzisiejszym opuszczone.
  2. Ostatni ten ustęp rozdziału stósowniejsze znalazłby miejsce między uwagami gramatycznymi w rozdz. 20., mianowicie po określeniu odmiany. To, co w nim zresztą znajdujemy, jest częścią niedostateczne, częścią niedokładne.