Toż używający przenośni i wyrazów rzadszych i innych wyrażeń w sposób niewłaściwy i umyślnie dla obudzenia śmiéchu taki sam skutek osiągnie. Trzeba się jednak przypatrzyć, jak odznacza się odpowiednie użycie tych środków w epopei, jeżeli się natomiast imiona właściwe podłoży w wiérsze. Podobnież gdyby ktoś w miejsce wyrazów rzadszych i przenośni i innych wyrażeń takich podłożył używane powszechnie, przekonałby się, że prawdę mówimy. Tak np. ten sam wiérsz iambiczny co Eschylos, ułożył i Eurypides, jeden tylko wyraz zmieniając, słowo używane powszechnie na mniéj zwykłe: a tak jedno brzmi pięknie a drugie pospolicie. Napisał mianowicie w „Filoktecie“ Eschylos: „rak, który mi ciało na nodze zjada“ — a Eurypides zamiast „zjada“ położył „ucztuje“[1]. I również o téj prawdzie przekonać się można, jeżeli ktoś zamiast „a teraz taka nędzota, niedołęga i szkarada“ powié: „a teraz taki mały, bezsilny i szpetny człowiek“[2]: również jeżeli zamiast: „stołek skromny przystawiwszy i stolik ubogi“ powié się: „stołek zły przystawiwszy i stolik niski“[3] — i zamiast „wybrzeża jęczą“, „wybrzeża krzyczą“[4]. Podobnież Arifrades[5] szydził z tragedyopisarzy, że używają wyrażeń, jakichby nikt nie użył, np.: δωμάτων ἄπο zamiast ἀπὸ δωμάτων i σέθεν i ἐγὼ δέ νιν (1459. a.) i Ἀχιλλέως πέρι zamiast περὶ Ἀχιλλέως i t. p. Bo przez to właśnie, że takich zwrotów nie ma w mowie codziennéj, wszystkie wyrażenia tego rodzaju sprawiają, że dykcya staje się niezwykłą — a to uszło jego uwagi. I rzeczą jest ważną używać wszystkich tych sposobów należycie, czyto imion podwójnie złożonych, czy wyrazów rzadszych — a najważniejszą umieć posługiwać się przenośniami. Tego bowiem jednego i od kogoś innego nauczyć się nie można, i ono objawem jest talentu. W przenośni bowiem umieć pięknie wyrażać się znaczy umieć dopatrzyć się podobieństwa. A z imion złożone podwójnie najlepiéj nadają się do dytyrambu, wyrazy rzadsze do wiérsza bohaterskiego, a przenośnie do wiérsza iambicznego. I w epopei wszystkie wymienione rodzaje wyrażenia są
Strona:PL Arystoteles - Poetyka.pdf/46
Ta strona została uwierzytelniona.
