Strona:PL August Czarnowski - Zielnik lekarski (wyd. 3).pdf/141

jajowate, pomarszczone, karbowane, dolne na długich szypułkach, wyższe na krótszych. Kwiaty drobne, białe, zebrane w półokrążki. Kielich u góry rozszerzony, dwuwargowy, kosmaty. Korona w kątach liści wyraźnie dwuwargowa; górna warga trójzębna, dolna dwuwrębna. Rozłupki okrągławe, gładkie, brunatne. Zapach roztartego ziela początkowo przypominający pluskwy, następnie mile aromatyczny, cytrynowy, smak korzenny, cierpko gorzkawy.
 ROŚNIE dziko w południowej Europie i w Azji Środkowej w lasach, na miedzach, w wilgotnych zaroślach i wśród winnic; u nas tu i owdzie po polach; uprawiany w ogrodach jako roślina lekarska i miododajna, bardzo lubiona przez pszczoły.
 KWITNIE w lipcu i sierpniu.
 ZBIERA SIĘ liście na początku kwitnienia lub też krótko po tym.
 SKŁADNIKI: Mile pachnący olejek lotny (terpena), gorzka substancja wyciągowa, żelazisto-zieleniący garbnik, żywica, guma, winian potasu.
 DZIAŁA wiatropędnie, moczopędnie, w ogóle pobudzająco, zwłaszcza na nerwy i na narządy trawienia.
 UŻYTEK z młodego ziela i liści zwłaszcza suszonych, zebranych przed kwitnieniem. Wewnętrznie jako herbatę stosuje się: przy nerwobólach brzucha, błędnicy, histerii; przy kurczach żołądka, kolkach, wzdęciach, migrenie, nerwobólach zębów, uszu i głowy, biciu serca, zawrotach głowy, w ogóle gdy chodzi o wzmocnienie nerwów.
 Ks. Kneipp zaleca herbatę z 15 do 20 gr rojownika na 1 litr wody; wystarcza jednak około 10 do 12 gr liści (uzbieranych przed zakwitnięciem). Wyciąg z rojownika robi się przez zalanie 1 części liści 3 częściami spirytusu i 3 częściami wody; wystawia się butelkę przez 2 dni na działanie promieni słonecznych po czym zlewa się do butelek. Używa się (3 do 4 razy dziennie łyżeczkę na szklankę wody lub 15 do 20 kropel na cukrze) przy mdłościach, zaburzeniach żołądka, również zewnętrznie do nacierania przy reumatyzmie i porażeniach.
 Zewnętrznie rojownik jako napar z liści używa się do