Strona:PL August Czarnowski - Zielnik lekarski (wyd. 3).pdf/83

na, dość gładka, rozgałęziona, dorastająca do 1 m wysokości. Liście szorstko omszone, dolne lirowate, wyższe pierzasto-wrębne, dookoła kwiatu lancetowate. Kwiaty zwykle niebieskie, podobne do bławatka, rzadziej białe lub różowe, wyrastające na łodydze i w jej rozgałęzieniach. Smak bardzo gorzki. Zapach słaby, przyjemny.
 ROŚNIE na skraju lasu, przy drogach, w suchych rowach, na miedzach, łąkach, murawach, koło pól uprawnych i domów, nieraz jako uciążliwy chwast.
 UPRAWA. Lubi glebę gliniastą lub też posiadającą podglebie gliniaste. Rozmnaża się z nasion lub przez podział kłączy. Siać należy zaraz po zbiorze nasion, gdyż szybko tracą siłę kiełkowania.
 KWITNIE od lipca do września.
 ZBIÓR w sierpniu. Zbiera się ziele kwitnące, póki łodygi są jeszcze soczyste. Suszyć należy w cieniu pod dachem.
 SKŁADNIKI: Gorzknik wyciągowy, żywica, cukier, azotan, siarkan i chlorowodan potasowy, kwas krzemowy, sól amonowa; w kwieciu błękitny barwnik (nie używany).
 DZIAŁANIE rozwalniające; czyści krew, pobudza działalność narządów trawienia, podnieca apetyt, zobojętnia kwasy; przy nadmiernych dawkach działa szkodliwie na oczy.
 UŻYTEK: Odwar z korzenia pije się jako herbatę przy nieżytach (katarach) żołądka, niestrawności, obrzmieniach wątroby i śledziony, cierpieniach nerek, żółtaczce, hipochondrii i histerii; sok gotowany w mleku (3—4 łyżki na filiżankę mleka) dobry do kuracji wiosennych. Zewnętrznie używa się cykorii do lewatyw przy hemoroidach; okłady ze sparzonego ziela stosuje się przy chorobach dróg oddechowych i żołądka oraz na przewlekłe choroby skórne.
 Z liści, zwłaszcza młodych, przyrządza się dobrą sałatę lub jarzynę (w zimie); gotowany korzeń jada się również jako jarzyna. Przepalony korzeń przerabiany jest na cykorię do kawy jako jej doprawa (nierzadko bywa podrabiany z kory dębowej); używa go się też do barwienia piwa.