Strona:PL Balzac-Ludwik Lambert.djvu/151

chrystjanizm i w którym szukały wzmacniającej kąpieli potężne wole Chrystusa i Konfucjusza. Chrystjanizm podnosi swój sztandar. Później Mahomet stapia mozaizm i chrystjanizm, Biblję i Ewangelję w jedną księgę, Koran, gdzie je przystosowuje do ducha Arabów. Wreszcie Swedenborg bierze z magizmu, bramanizmu, buddyzmu i mistycyzmu chrześcijańskiego to, co te wielkie religje mają wspólnego, rzeczywistego, boskiego, i daje ich nauce rację można rzec matematyczną. Dla każdego, kto rzuca się w te rzeki religijne, których nie wszyscy założyciele są znani, niewątpliwem jest że Zoroaster, Mojżesz, Budda, Konfucjusz, Chrystus, Swedenborg posiadali też same zasady i zakładali sobie ten sam cel. Ale ostatni ze wszystkich, Swedenborg, będzie może Buddą Północy. Mimo całej ciemności i rozwlekłości jego książek, znajdują się tam składniki olbrzymiej koncepcji społecznej. Jego teokracja jest wspaniała, a jego religja jest jedyną jaką może przyjąć wyższy umysł. On jeden daje dotykać Boga, budzi pragnienie Boga, wyswobodził majestat boski z powijaków w jakie zamotały go inne ludzkie wyznania; zostawił go tam gdzie jest, każąc dążyć ku niemu jego niezliczonym tworom i stworzeniom, zapomocą kolejnych przeobrażeń, stanowiących przyszłość bardziej bezpośrednią, bardziej naturalną niż wieczność katolicka. Obmył Boga z zarzutu, jaki mu czynią tkliwe dusze: z wiekuistości kar, jakiemi karze błędy jednej chwili; system równie przeczący dobroci jak sprawiedliwości. Każdy człowiek może wiedzieć, czy mu jest przeznaczone inne życie i czy ten świat ma sens. O to doświadczenie ja pragnę się pokusić. To usiłowanie może ocalić świat równie dobrze jak krzyż Jerozolimy i pałasz Mekki. Jeden i drugi są synami pustyni. Z trzydziestu trzech lat Jezusa znanych jest tylko dziewięć; jego życie ciche przygotowało życie pełne chwały. I mnie również trzeba pustyni!“