Strona:PL Balzac - Chłopi. T. 2.djvu/251

Ta strona została przepisana.
UZUPEŁNIENIE.

Dając pierwszy raz polskiemu czytelnikowi tę powieść, która przechodziła na warsztacie twórcy takie koleje i przeobrażenia, sądzę iż zajmującem będzie przytoczyć tutaj to, co istnieje z pierwszej jej redakcji, kiedy jeszcze miała nosić tytuł Wielki Właściciel. W planie tej powieści była walka wielkiej własności z drobnem mieszczaństwem. Kwestja chłopska wyłoniła się dopiero w późniejszej realizacji.

WIELKI WŁAŚCICIEL

Nazwę La-Ville-aux-Fayes, mimo iż dziwaczną, łatwo wytłómaczyć skażeniem tego miana — (w późnej łacinie Villa in fago, gród w lesie).
Nazwa mówi dość wyraźnie, że ziemia ta była pokryta lasem i że ów Frank, któremu przypadła w dziale, zbudował swój gród na wyspie, w połowie mostu, w miejscu wysoce pańskiem i dogodnem do ściągania myta, do czuwania nad młynami, gdzie okoliczni ludzie chodzili mleć zboże; co więcej, mającem tę zaletę, że posiadało niezdobyte naturalne fortyfikacje.
Na drugim końcu most ten kończył się deltą, stworzoną przez ujście rzeki zwanej Armeuse.