Strona:PL Balzac - Cierpienia wynalazcy.djvu/79

Dawid Séchard, mocą prawomocnego osądu i wyroku niewolącego do zapłaty, winien był Métivierowi łączną sumę pięciu tysięcy dwustu siedemdziesięciu pięciu franków dwudziestu pięciu centimów, nie licząc procentów. Winien był Petit-Claudowi tysiąc dwieście franków, plus honorarja: cyfrę ich, w duchu szlachetnego zaufania dorożkarzy którzy ostro powieźli gościa, zostawiono jego hojności. Pani Séchard winna była Petit-Claudowi około trzystu pięćdziesięciu franków i honorarja. Ojciec Séchard winien był swoich czterysta trzydzieści pięć franków sześćdziesiąt pięć centimów, Petit-Claud zaś żądał odeń sto talarów honorarjum. Tak zatem, wszystko łącznie mogło dochodzić do dziesięciu tysięcy. Poza użytecznością tych dokumentów dla cudzoziemskich narodów, które będą mogły oglądać w nich grę artylerji sądowej we Francji, godzi się, aby prawodawca (jeżeli wogóle prawodawca ma czas na czytanie), poznał jak daleko może zajść nadużycie procedury. Czy nie powinnoby się ukuć maleńkiego prawa, któreby, w pewnych wypadkach, zabraniało adwokatom przekraczać kosztami sumy stanowiącej przedmiot procesu? Czy nie jest pocieszne, aby poddawać półmorgową habendę tym samym formalnościom co miljonowe dobra? Dzięki temu bardzo suchemu przedstawieniu wszystkich faz sprawy, można zrozumieć znaczenie tych słów: formalność, sprawiedliwość, koszta! o których ogromna większość Francuzów nie ma pojęcia. Oto co się nazywa, w gwarze sądowej, zapuścić ogień w czyjeś interesa. Czcionki drukarni, ważące pięć tysięcy funtów, warte były, na metal, dwa tysiące franków. Trzy prasy warte były sześćset franków. Resztę sprzedano jako stare żelastwo i stare drzewo. Urządzenie domu byłoby dało najwyżej tysiąc franków. Zatem, z walorów należących do Sécharda-syna i przedstawiających sumę około czterech tysięcy, Cachan i Petit-Claud ukuli pretekst do siedmiu tysięcy franków kosztów, nie licząc przyszłości, której kwiat, jak się pokaże, zapowiadał dość piękne owoce. Zaiste, kauzyperdzi Francji i Nawary, ba nawet Normandji, wyrażą szacunek i podziw imćpanu