Strona:PL Balzac - Dwaj poeci.djvu/42

nowczy opór. Szydercze, plotkarskie, zawistne, skąpe, rodziny te żenią się jedynie między sobą, szeregują się w zwarty batalion, nie pozwalając wejść ani wyjść nikomu. Zdobycze nowoczesnego zbytku są im zupełnie obce; wysłać syna do Paryża, znaczy dla nich zgubić go. Ostrożność ta daje obraz zacofania tych domów, opanowanych niedorzecznym rojalizmem, raczej zatrutych dewocją niż istotnie pobożnych, i trwających w takiej samej martwocie jak miasto ich i skała. Angoulême cieszy się, mimo to, reputacją w sąsiednich prowincjach z powodu dobrego wychowania którego ma sławę; sąsiednie miasta wysyłają tam córki do pensjonatów i klasztorów.
 Łatwo pojąć, jak bardzo duch tej kasty oddziaływa na uczucia dzielące Angoulême i Houmeau. Przemysł jest bogaty, szlachta przeważnie biedna, jedno mści się nad drugiem pogardą równą z obu stron. Mieszczaństwo Angoulême przejęło tę rywalizację. Kupiec z górnego miasta mówi o przemysłowcu z przedmieścia z niedającym się określić akcentem: — To człowiek z Houmeau! Podkreślając położenie szlachty we Francji i dając jej nadzieje niemożebne do ziszczenia bez powszechnego przewrotu, Restauracja pogłębiła przedział moralny, który, bardziej jeszcze niż przedział topograficzny, dzielił Angoulême od Houmeau. Szlachta, wówczas idąca ręka w rękę z rządem, stała się bardziej wyłączna i nieprzystępna niż gdziekolwiek indziej we Francji. Mieszkaniec Houmeau był czemś w rodzaju parjasa. Stąd owe podziemne i głębokie nienawiści, które dały taką przerażającą jednomyślność rewolucji r. 1830 i zniweczyły warunki trwałości społecznego ukształtowania Francji. Pycha dworskiej szlachty oddaliła od tronu serca szlachty z prowincji, tak jak ta znowu odstręczyła odeń mieszczaństwo, raniąc je we wszystkich ambicjach.
 Wprowadzenie zatem człowieka z Houmeau, aptekarskiego synka, do salonu pani de Bargeton, stanowiło małą rewolucję. Któż był jej sprawcą? Lamartine i Wiktor Hugo, Kazimierz Delavigne i Canalis, Beranger i Chateaubriand, Villemain i pan Aignan,