Strona:PL Balzac - Fizjologja małżeństwa. T. 1.pdf/140

ła, w prawach małżeńskich, liczyć się z klimatem, oddychającym namiętnością; otrzymała je ze Wschodu, dokąd ciągnęli greccy filozofowie, prawodawcy i poeci, aby zgłębiać starożytne tajemnice Egiptu i Chaldei. Zupełne zamknięcie kobiet, usprawiedliwione palącem słońcem Azji, władało w Grecji i Jonji; kobietę powierzano tam straży marmurowych ścian gyneceum. Wobec tego iż państwo ograniczało się do jednego miasta, do nader szczupłego terytorjum, kobiety publiczne, tyloma węzłami stykające się ze sztuką i religją, wystarczały dla pierwszych namiętności młodzieży, niezbyt licznej i pochłoniętej zresztą wyczerpującemi ćwiczeniami, które były koniecznością sztuki wojennej owych heroicznych czasów.
 W samych początkach swych królewskich dziejów, Rzym, zaczerpnąwszy z Grecji zasady prawodawstwa które mogło jeszcze odpowiadać niebu Italji, wycisnął na czole kobiety zamężnej piętno zupełnej niewoli. Senat zrozumiał znaczenie cnoty w Rzeczypospolitej i osiągnął surowość obyczajów przez wzmożenie władzy męża i ojca rodziny. We wszystkiem widzimy ślad zupełnej zależności kobiety. Wschodnie zamknięcie stało się prawem, obowiązkiem bogini Wstydu, ołtarze stawiane świętości małżeństwa, stąd urząd cenzorów, instytucje posagowe, prawa przeciw zbytkowi, cześć dla matron i cała budowla prawa rzymskiego. Toteż, trzy wypadki gwałtu, dokonanego lub tylko zamierzonego, stały się przyczyną trzech rewolucyj; toteż, pierwsze zjawienie się kobiet na widowni politycznej było zdarzeniem wielkiej wagi, uświęconem uroczystemi dekretami. Znakomite Rzymianki, skazane na to aby być tylko żonami i matkami, spędzały życie całe w odosobnieniu, zajęte jedynie wychowywaniem władców świata. Rzym nie miał nierządnic, gdyż młodzież trawiła czas w nieustających wojnach. Jeśli później zjawiło się rozluźnienie obyczajów, przyszło ono z despotyzmem imperatorów; a nawet i wówczas, przesądy stworzone dawnym obyczajem były tak żywe, iż Rzym nie widział nigdy kobiety na scenie teatru. Te fakty nie będą bez znaczenia dla naszego pośpiesznego rzutu oka na historję małżeństwa we Francji.