Strona:PL Balzac - Gabinet starożytności.djvu/15

Ta strona została przepisana.
...jego nieprawdopodobna zdolność czytania w duszach i sercach... przynajmniej w pewnych duszach i sercach, bo muszę przyznać, że nic nie rozumie uczuć i panowania nad sobą wielkiej damy. Dlatego jego bohaterki, kiedy należą do szczytów społecznych, mają często tak fałszywe akcenty... Przedstawiłam mu moje zarzuty, odpowiedział że nie znam Saint-Germain, ale zdaje mi się że on się myli i błądzi. Niema wielkich dam francuskich, ani rosyjskich, polskich ani hiszpańskich, są wielkie damy w ogólności i podobne są wszystkie do siebie, gdyż fakt że są wielkiemi damami daje im charakter międzynarodowy, tak samo jak dobre wychowanie jest rzeczą międzynarodową. W naszym świecie, bez względu na naszą narodowość, jesteśmy wszyscy niby karty z jednej talji i to jest jedna z pięknych stron arystokracji, że znajdzie swoje środowisko w każdym kraju i w każdym klimacie. Wielka dama będzie zawsze myślała jak wielka dama, w Madrycie jak w Paryżu, w Petersburgu jak w Warszawie...

Niestety, z innych ustępów w tychże listach pani Hańskiej, kiedy się skarży przed bratem na dokuczliwości jakie w podróży poślubnej z Balzakiem spotykają ją ze strony jej rodziny, widzimy, że są jednak różnice... W zetknięciu z Balzakiem, polskie wielkie damy widziały w nim człowieka, który nie umie dobrze trzymać noża i widelca: francuskie wielkie damy widziały w nim coś więcej. Otóż niektórzy krytycy Balzaka, mimo iż Francuzi, mają w swojej dystynkcji coś z polskiej wielkiej damy...
Pozatem, w skrupulatności mojej notowania „wad“ Balzaka, niewiele mam przy tym utworze do roboty. Ma on zasłużoną sławę jako jeden z najdoskonalszych. Możnaby, co najwyżej, zanotować tę właściwość, która