Strona:PL Balzac - Historia wielkości i upadku Cezara Birotteau.djvu/233

stko co posiadamy. Ty, moje dziecko, zanieś jutro swoje klejnociki i suknie do wuja Pillerault, ty nie jesteś obowiązana do niczego.
 Słysząc te słowa wyrzeczone z religijną prostotą, Cezaryna uczuła dreszcz bezgranicznego przerażenia. Powzięła zamiar udania się do Anzelma, ale powstrzymały ją względy delikatności.
 Nazajutrz, o dziewiątej, Birotteau znalazł się na ulicy de Provence, wydany na pastwę innych zgoła tortur niż te które przebył dotąd. Prosić o kredyt, to w handlu zupełnie rzecz prosta. Codziennie, podejmując jakiś interes, potrzebuje się kapitałów; ale prosić o prolongatę, jest, w prawodawstwie handlowem, tem, czem policja poprawcza w stosunku do sądu karnego, pierwszym krokiem do bankructwa, podobnie jak przestępstwo prowadzi do zbrodni. Tajemnica waszej niewypłacalności i kłopotów dostaje się w obce ręce. Kupiec oddaje się w ten sposób ze związanemi rękami i nogami w ręce drugiego kupca, a miłosierdzie nie jest cnotą zbytnio uprawianą na giełdzie.
 Olejkarz, który niegdyś podnosił oko tak żarzące się ufnością w siebie gdy kroczył po Paryżu, obecnie, ogarnięty zwątpieniem, wahał się czy ma wejść do Claparona; zaczynał rozumieć, że u bankierów serce jest tylko kawałkiem mięsa. Claparon wydawał mu się tak brutalny w swej grubej wesołości, tak go raził swą pospolitością, że drżał na myśl o tem widzeniu.
 — Jest bliższy ludu, może będzie miał więcej duszy! Oto było pierwsze słowo buntu, jakie podyktowała mu rozpacz spowodowana własną pozycją.
 Cezar zaczerpnął w duszy ostatnią dawkę odwagi, i wszedł po schodach na lichą antresolę, w której oknach ujrzał zielone, pożółkłe od słońca firanki. Wyczytał na drzwiach słowo Biuro, wyryte czarnym kolorem na mosiężnej tabliczce; zapukał: nikt nie odpowiedział, wszedł. Wnętrze to, więcej niż skromne, trąciło nędzą, skąpstwem lub zaniedbaniem. Żaden urzędnik nie pojawił się za mosiężną kratką, umocowaną na przepierzeniu z prostego drzewa, za którem mieściły się czarno malowane drewniane stoły i pul-