Strona:PL Balzac - Historia wielkości i upadku Cezara Birotteau.djvu/304

 — A zatem, chodźmy dziś wieczór do Aleksandra Crottat, aby już nie było o tem mowy, a za jednym zachodem ułożymy kontrakt ślubny.
 Prośbę o rehabilitację, oraz wszystkie akta służące jej za poparcie, złożono, za pośrednictwem Derville‘a do rąk generalnego prokuratora królewskiego trybunału w Paryżu.
 Przez miesiąc który zajęły formalności i zapowiedzi Cezaryny i Anzelma, Birotteau przechodził gorączkowe wzruszenia. Był niespokojny, lękał się że nie dożyje wielkiego dnia, w którym miano wydać wyrok. Serce biło mu bez przyczyny, powiadał. Skarżył się na tępe bóle w tym organie, równie zużytym przez zgryzoty, jak wyczerpanym tą nadmierną radością. Wyroki rehabilitujące są tak rzadkie w resorcie trybunału królewskiego w Paryżu, iż zapada zaledwie jeden na dziesięć lat. Dla ludzi, którzy biorą seryo społeczeństwo, aparat sądowy ma coś niezmiernie wielkiego i poważnego. Instytucye zależą w zupełności od uczuć jakie ludzie wiążą z niemi, i od majestatu w jaki odziewają je w myśli. Toteż, kiedy w ludzie niema już, nie religji, ale wiary, kiedy wychowanie rozluźniło w nim wszystkie więzy zachowawcze przyzwyczajając dziecko do bezlitosnej analizy, naród znajduje się w rozkładzie, spoistość jego polega bowiem jedynie na nieszlachetnych szwach materyalnego interesu, na formułach obrządku stworzonego przez dobrze zrozumiany egoizm. Wychowany w pojęciach chrześcijańskich, Birotteau brał Sprawiedliwość za to, czem powinnaby być w oczach ludzi, za wcielenie samego społeczeństwa, dostojny wyraz uchwalonego prawa, niezależny od formy pod jaką się objawia; im bardziej sędzia jest stary, złamany, siwy, tem uroczystszem jest jego dostojeństwo, które wymaga tak głębokiego znawstwa ludzi i rzeczy, które uświęca serce i hartuje je do strzeżenia żywotnych interesów. Rzadcy stają się owi ludzie, którzy nie mogą się oprzeć wzruszeniu, wstępując po schodach królewskiego trybunału, w starym Pałacu Sprawiedliwości w Paryżu; Cezar był jednym z tych ludzi. Niewiele osób zauważyło uroczyste dostojeństwo tych schodów, których samo