Strona:PL Balzac - Kontrakt ślubny; Pułkownik Chabert.djvu/105

zresztą nic łatwiejszego niż zachować swą godność. Te słowa: „Twoja żona nie powinna, twoja żona nie może zrobić ani powiedzieć tego a tego, są wielkim talizmanem. Całe życie kobiety mieści się w owem: „Nie chcę! — Nie mogę!“ Nie mogę, jest to nieprzeparty argument słabości, która się kładzie na ziemi, płacze, i — zwycięża. Ale chcę jest ostatnim argumentem. Siła kobieca objawia się wówczas cała: toteż rozwijaj ją jedynie w ważnych okolicznościach. Powodzenie spoczywa w sposobie, w jaki kobieta posługuje się temi dwoma słowami, jak je komentuje i odmienia. Ale istnieje sposób lepszy jeszcze niż te dwa, które pociągają za sobą dyskusję. Ja, moje dziecko, panowałam Wiarą. Jeśli twój mąż będzie w ciebie wierzył, możesz wszystko. Aby go natchnąć tą religją, trzeba wmówić w niego, że ty go rozumiesz. I nie myśl, aby to była rzecz łatwa: kobieta może zawsze dowieść mężczyźnie że go kocha, ale trudniej jest wydobyć zeń przyznanie, że go rozumie. Winnam ci powiedzieć wszystko, moje dziecko, bo przed tobą jest życie i jego komplikacje. Życie, w którem dwie wole powinny się z sobą zgadzać, zacznie się dla ciebie jutro! Czy uprzytomniasz sobie tę trudność? Najlepszy sposób aby pogodzić wasze dwie wole, to urządzić się tak, by istniała w domu tylko jedna wola, twoja. Wiele osób utrzymuje, że kobieta gotuje sobie nieszczęście, zamieniając niejako role; ale, moje dziecko, w ten sposób kobieta może kierować wypadkami zamiast się im poddawać, a to jedno obala wszystkie zarzuty.
 Natalja ucałowała ręce matki, wilżąc je łzami wdzięczności. Jak kobiety, w których namiętność fizyczna nie podnosi temperatury moralnej, zrozumiała doniosłość tej polityki kobiecej; ale, podobna zepsutym dzieciom, które nie dadzą się pokonać silniejszym racjom i które trzymają się uparcie swego pragnienia, wróciła do ataku z argumentacją, jaką dzieciom podsuwa ich prosta logika.
 — Droga mamo, przed kilku dniami tyle mówiłaś o karjerze Pawła, którą ty jedna możesz pokierować; czemu odmieniasz zdanie, zostawiając nas samym sobie?
 — Nie znałam ani rozmiaru swoich zobowiązań ani cyfry swo-