Strona:PL Balzac - Księżna de Langeais.djvu/47

mających interes w tem, aby skrajnością haseł dowieść swego oddania. Rodziny de Langeais i de Navarreins zostały w rzędzie dostojników Dworu, skazane na obowiązki etykiety, zarówno jak na wyrzuty i szyderstwa liberałów. Oskarżano je, że tyją w zaszczytach i bogactwie, mimo że ich ojcowizna nie wzrosła, hojność zaś listy cywilnej poszła cała na reprezentację, nieodzowną dla wszelkiej europejskiej monarchji, choćby nawet była republikańską.
 W r. 1818 książę de Langeais dowodził dywizją, księżna zaś miała, przy boku pewnej księżnej krwi, urząd, który pozwalał jej bez skandalu mieszkać w Paryżu, zdala od męża. Zresztą, książę, poza swem dowództwem, piastował urząd na dworze; skoro przypadła nań kolej, zdawał na ten czas dowództwo marszałkowi polnemu. Bez wiedzy tedy świata, księstwo żyli zupełnie rozłączeni i życiem i sercem. Małżeństwo to miało koleje dość zwyczajne owym związkom z układów rodzinnych. Spotkały się dwie najsprzeczniejsze natury, uraziły się i zraniły potajemnie — i rozeszły się na zawsze. Następnie, każde poszło za swą naturą, w granicach konwenansu.
 Książę de Langeais, umysł metodyczny, drugi kawaler de Folard, oddał się metodycznie swoim upodobaniom i przyjemnościom; żonie pozwolił iść za swojemi, poznawszy w niej duszę wyniosłą, zimne serce, wielki szacunek dla form, młodzieńczą prawość. To dawało rękojmię, że pozostanie czysta pod okiem dziadków, na oczach uważającego i religijnego dworu. Zabawił się tedy na zimno w wielkiego pana z zeszłego wieku, zostawiając swobodę dwudziestodwuletniej żonie, ciężko obrażonej i mającej straszliwą właściwość charakteru: nigdy nie przebaczała obrazy, zwłaszcza kiedy wszystkie jej kobiece ambicje, jej miłość własna, jej cnoty może, zostały tajemnie zdeptane i zranione. Kiedy zniewaga jest publiczna, kobieta rada jej zapomina, to ją podnosi w oczach świata, przebaczenie przydaje jej kobiecości; ale nigdy nie odpuszczają kobiety tajemnej zniewagi, ponieważ nie lubią ani podłości, ani cnót, ani