Strona:PL Balzac - Kuratela i inne opowiadania.djvu/149

stać miejscem określonem, ograniczonem, o niewzruszonych wymiarach, gdzie każdy rodzaj wystawiłby swoje arcydzieła. Dziesięcioletnie doświadczenie dowiodło dobroci dawnej instytucji. W miejsce turnieju, macie tumult; w miejsce zaszczytnej wystawy, macie hałaśliwy bazar; w miejsce wyboru, macie wszystko.
 Co z tego wynika? Wielki artysta traci na tem. Kawiarnia turecka, Dzieci przy źródle i Józef Descampsa więcej przyczyniłyby się do jego sławy, wszystkie trzy w wielkim Salonie, wystawione wraz ze stoma dobremi obrazami z tego roku, niż jego dwadzieścia płócien zgubionych wśród trzech tysięcy dzieł, zmieszanych w sześciu galerjach. Przez osobliwy kaprys, od czasu gdy otwarto bramy wszystkim, wiele mówi się o zapoznanych genjuszach. Kiedy, dwanaście lat wprzódy, Kurtyzana Ingresa i takaż Cigalona, Meduza Gericaulda, Rzeź w Scio Delacroix, Chrzest Henryka IV Eugenjusza Deveria, dopuszczone przez sławy pomawiane o zazdrość, objawiły światu, mimo wzdragań się krytyki, istnienie młodych i bujnych twórców, nie podnosiły się żadne skargi. Obecnie, kiedy najmizerniejszy knociarz może posłać swoje dzieło, słyszy się wciąż o ludziach niezrozumianych. Tam gdzie niema już sądu, niema i rzeczy osądzonej. Cobądźby czynili artyści, wrócą do oceny, zalecającej ich dzieła podziwowi tłumu, dla którego pracują. Bez wyboru Akademji, nie będzie już Salonu, a bez Salonu sztuka może zginąć.
 Od czasu jak katalog stał się grubą książką, mieści się tam wiele nazwisk, które pozostają w cieniu, mimo listy dziesięciu lub dwunastu obrazów która im towarzyszy. Wśród tych nazwisk, najbardziej nieznane może jest nazwisko artysty Piotra Grassou, przybyłego z Fougères i zwanego poprostu w świecie artystycznym Fougères. Malarz ten zajmuje dziś sporo miejsca i on to nasuwa gorzkie refleksje, któremi zaczyna się szkic jego życia, mający zastosowanie i do innych osobników z plemienia artystów. W roku 1832, Fougères mieszkał przy ulicy de Navarin, na czwartem piętrze jednego z owych wysokich i wąskich domów które podobne są do luk-