Strona:PL Balzac - Kuzyn Pons.djvu/118

bił, adwokatowi że będzie przemawiał, szewcowi że będzie robił buty, rolnikowi że będzie nawoził i orał ziemię? Weźmy uderzający przykład. Genjusz jest w człowieku tak widoczny, iż, przechadzając się po Paryżu, najtępsi ludzie odgadną wielkiego artystę spotkawszy go. Jest niby słońce moralne, którego promienie barwią wszystko na czem spoczną. Czy głupca nie można natychmiast poznać po wrażeniu wręcz przeciwnem? Pospolity człowiek przechodzi prawie niepostrzeżenie. Większość obserwatorów życia w Paryżu może z widoku przechodnia określić jego zajęcie.
 Dziś, tajemnice Sabbatu, tak dobrze oddane przez malarzy XVI-go wieku, nie są już tajemnicą. Egipcjanki lub Egipcjanie, przodkowie Cyganów, owego dziwnego narodu przybyłego z Indyj, dawali poprostu zażywać haszysz swoim klientom. Objawy spowodowane przez ten ekstrakt doskonale tłumaczą jazdę na miotle, ucieczkę kominem, realne widzenia — aby tak rzec — starych bab zmienionych w młode kobiety, wściekłe tańce i rozkoszną muzykę, wypełniające rojenia mniemanych czcicieli djabła.
 Dzisiaj tyle faktów stwierdzonych, autentycznych wyłoniło się z tajemnych nauk, że kiedyś nauki te będą wykładane tak, jak się wykłada chemję i astronomję. Osobliwe nawet jest, iż w chwili gdy stwarza się w Paryżu katedry języków słowiańskich, mandżurskich, literatur tak mało profesorskich jak literatury Północy, które, zamiast udzielać lekcji, powinnyby je pobierać, a których profesorowie powtarzają odwieczne historje o Szekspirze lub o XVI wieku, nie przywrócono, pod nazwą antropologji, nauki filozofji tajemnej, jednej z chwał dawnego Uniwersytetu. Pod tym względem, Niemcy, ten kraj zarazem tak wielki i tak dziecinny, wyprzedziły Francję, wykłada się tam bowiem tę naukę, o wiele pożyteczniejszą od rozmaitych filozofij, które w gruncie są wszystkie jednem i tem samem.
 To, że niektóre istoty mają dar widzenia przyszłych wypadków w zalążku przyczyn, jak wielki wynalazca widzi nową gałąź przemysłu, nową naukę w przejawie natury niespostrzeżonym