Strona:PL Balzac - Kuzyn Pons.djvu/120

denborg, wielki prorok szwedzki, powiadał, że ziemia jest człowiekiem. Prorok i zwiastun niedowiarstwa spotkali się tedy w najwyższej formule. Wszystko jest nieuniknione w życiu ludzikiem, jak w życiu naszej planety. Najdrobniejsze, najbłahsze wypadki podlegają temu porządkowi. Tak więc, wielkie rzeczy, wielkie zamiary, wielkie myśli odbijają się nieodzownie w najdrobniejszych czynnościach, i to tak wiernie, że, jeżeli np. jakiś spiskowiec stasuje i zbierze talję kart, to dla jasnowidzącego zwanego cyganem, wróżbitą, szarlatanem etc., wypisze tem tajemnicę spisku. Z chwilą kiedy uznajemy fatalizm, t. zn. związki przyczyn, astrologja istnieje i staje się tem, czem była niegdyś, olbrzymią wiedzą, obejmuje bowiem zdolność dedukcji, która uczyniła Cuviera talk wielkim; ale dedukcja ta jest samorzutna, nie zaś, jak u tego genjalnego człowieka, zdobyta w ciągu pracowitych nocy w gabinecie uczonego.
 Astrologja, wróżbiarstwo, władały siedem wieków; nie, jak dziś, nad prostym ludem, ale nad najwyższemi umysłami, królami, monarchiniami i bogaczami. Jedna z największych nauk starożytności, magnetyzm zwierzęcy, wyszła z nauk tajemnych, jak chemja z tygla alchemików. Kranjologja, fizjognomika, neurologja wyszły z nich również; wielcy twórcy tych nauk, napozór nowych, popełnili tylko jeden błąd, błąd wszystkich wynalazców, iż chcieli ująć w bezwzględny system oderwane fakty, których ostateczna przyczyna umyka się jeszcze analizie. Pewnego dnia, Kościół katolicki i nowoczesna filozofja porozumiały się z władzą aby potępić, prześladować, ośmieszyć tajemnice kabały, zarówno jak jej adeptów, z czego wynikła opłakana stuletnia luka w królestwie nauk tajemnych i ich studjum. Bądź jak bądź, lud i wielu wykształconych ludzi, zwłaszcza kobiet, dalej płaci swój haracz tajemnej potędze tych, którzy mogą uchylić zasłony przyszłości; idą do nich kupować nadzieję, odwagę, siłę, czyli to, co może dać tylko religja. Toteż ta wiedza kwitnie ciągle, nie bez pewnego ryzyka. Dziś, czarownicy, zabezpieczeni od wszelkiej kaźni dzięki to-