Strona:PL Balzac - Kuzynka Bietka. T. 1.djvu/14

poprzez Rewolucję, Napoleona, Restaurację, rewolucję Lipcową aż do końca prawie monarchii Ludwika Filipa. Kuzynka Bietka jest jednem z ostatnich ogniw tej ewolucji. Jesteśmy w latach czterdziestych. Ostatnie ślady dawnej monarchii już znikły; wymarli ci których pamięć sięgała poza Rewolucję. Znaczenie arystokracji wygasło; minęła już owa epoka, gdy najważniejsze sprawy skupiały się i rozstrzygały w salonie jednej z owych półbogiń dzielnicy Saint-Germain. W Sekretach księżnej de Cadignan odmalował Balzac zmierzch tej potęgi; tu, jako nazwisko najwpływowszego ministra, wypływa raz poraz nazwisko Anzelma Popinot, niegdyś subjekta w sklepie Cezara Birotteau. Jako niedobitki przeszłości są jeszcze resztki falangi Napoleończyków, których rewolucja Lipcowa odgrzebała z zapomnienia. Tych Napoleończyków odmalował świetnie Balzac tuż po upadku bożyszcza (Kawalerskie gospodarstwo); tu żyją jeszcze w postaciach kilku starców. Mamy tu ten świat z jego zaletami i wadami; to jako zwierciadło rycerskiego honoru, to jako odblask soldateski, która czuje się wszędzie na biwaku i ma poczucie że jej wszystko wolno, za to że jest — albo raczej była — użyteczna Cezarowi. Dwaj bracia Hulot.
 Ale to są przeżytki. Już wyłania się nowa Francja, Francja mieszczańska, Francja Ludwika-Filipa, owego monarchy któremu za godło dawano, miast miecza — parasol. Balzac nie lubił jej, nie lubił parlamentaryzmu, rządów „większości“ a tem samem mierności, hegemonji zbogaconych kupców i adwokatów. Symbolem tego spęczniałego dobrobytem i powodzeniem mieszczaństwa