Strona:PL Balzac - Lekarz wiejski.djvu/139

złodzieja. Oto sens przypowieści, które starałem się dostosować do inteligencji moich owieczek.
 — I udało się to księdzu, rzekł Cambon. Mogę ocenić zmiany jakie ksiądz sprawił w duszach: wystarczy porównać obecny stan gminy z przeszłym. Mało jest pewnie kantonów, gdzieby robotnicy byli tak sumienni co do godzin pracy jak u nas. Bydło jest pilnie strzeżone; jeżeli wejdzie w szkodę, to przypadkiem. Lasy szanują. Słowem, umiał ksiądz doskonale przekonać parafjan, że dostatek bogatych jest nagrodą oszczędnego i pracowitego życia.
 — Zatem, rzekł Genestas, musi ksiądz proboszcz być dosyć zadowolony ze swej owczarni?
 — Panie kapitanie, odparł ksiądz, nie trzeba się spodziewać, abyśmy gdziekolwiek na ziemi znaleźli aniołów. Wszędzie, gdzie jest nędza, tam jest i cierpienie. Cierpienie, nędza, to żywe siły, które wiodą za sobą swoje nadużycia, jak władza swoje. Kiedy chłop zrobi dwie mile idąc do roboty i wraca zmęczony wieczór, a widzi jak myśliwi idą na przełaj przez pola i łąki aby prędzej zasiąść u stołu, czy myśli pan, że zawaha się ich naśladować? Z tych dwóch wydeptujących ścieżkę — na co panowie skarżyli się przed chwilą — któryż jest winowajcą: ten który pracuje, czy ten który się bawi? Dziś, biedni i bogaci przyczyniają nam porówni kłopotu. Wiara, jak władza, powinna zawsze spływać z niebieskich lub społecznych wyżyn, a to pewna, że w naszych czasach klasy uprzywilejowane mają mniej wiary niż jej ma lud, któremu Bóg przyrzeka kiedyś niebo, w nagrodę jego cierpliwie dźwiganych utrapień. Poddając się dyscyplinie duchownej i poglądom swoich przełożonych, sądzę wszakże, że przez długi czas powinnibyśmy być mniej wymagający na punkcie obrządków, a natomiast starać się rozbudzić poczucie religjne w sercu klas średnich, tam gdzie się rozprawia o chrystjanizmie, miast pełnić jego zasady. Filozofizm bogatych stał się bardzo nieszczęśliwym przykładem dla biedaków i spowodował zbyt długie bezkrólewie w królestwie bożem. To, co my dziś możemy uczynić z naszych owieczek, zależy