Strona:PL Balzac - Lekarz wiejski.djvu/141

łowe zapomnienie osobistego interesu, gdy chrystjanizm jestto pełny system ujarzmiający złe skłonności człowieka.
 — Jednakże, księże proboszczu, w czasie wojen Rewolucji, patrjotyzm...
 — Tak, w czasie Rewolucji zdziałaliśmy cuda, przerwał Benassis majorowi, ale w dwadzieścia lat później, w r. 1814, patrjotyzm nasz już był martwy, podczas gdy Francja z Europą, parte ideą religijną, rzucały się na Azję dwanaście razy w ciągu stu lat.
 — Być może, rzekł sędzia pokoju, iż łatwo jest zgodzić interesy materjalne dzielące narody; natomiast walki o dogmaty, których przedmiot jest zawsze nieokreślony, trwają z natury rzeczy bez końca.
 — Cóż to, proszę pana, pan nie je ryby, rzekła Agata, która przy pomocy Mikołaja zebrała talerze.
 Wierna swoim zwyczajom, kucharka wnosiła damę jedno po drugiem; zwyczaj, który pozwala żarłokom na opychanie się, a każe tracić najlepsze kąski ludziom wstrzemięźliwym, którzy nasycili głód przy pierwszych daniach.
 — Och, panowie, rzekł sędzia pokoju, jak wy możecie twierdzić, że wojny religijne nie miały określonego celu? Niegdyś religja była w społeczeństwie tak potężnym węzłem, że interesy materjalne były nieodłączne od kwestyj religijnych. To też każdy żołnierz wiedział bardzo dobrze, za co się bije...
 — Skoro się ludzie tyle bili o religję, rzekł Genestas, to widocznie Bóg bardzo niedoskonale zbudował swój gmach. Czyż boska instytucja nie powinna uderzać ludzi swoją prawdą?
 Wszyscy spojrzeli na proboszcza.
 — Moi panowie, rzekł, religję trzeba czuć, określić się jej nie da. Nie nam sądzić cele i środki Wszechmocnego.
 — Zatem, wedle księdza, trzeba wierzyć we wszystkie wasze hokus-pokus, rzekł Genestas z prostotą żołnierza, który nigdy nie pomyślał o Bogu.
 — Panie kapitanie, odparł poważnie ksiądz, religja katolicka