Strona:PL Balzac - Lekarz wiejski.djvu/152

na na wszystkich latach epoki, której świetność i pomyślność on przygotował. Wytrwałość, oto cnota najbardziej mu potrzebna. Ale też, w każdej ludzkiej rzeczy, czyż wytrwałość nie jest najwyższym wyrazem siły? Widzimy od jakiegoś czasu zbyt wielu ludzi mających ideje ministerjalne, zamiast mieć ideje narodowe; toteż trzeba nam podziwiać prawdziwego męża Stanu, jako wcielenie najwyższej ludzkiej poezji. Wciąż wytężać wzrok w przyszłość i wyprzedzać los; wznieść się ponad władzę i trzymać się jej tylko przez poczucie własnej pożyteczności a nie przeceniając własnych sił; wyzuć się z własnych namiętności a nawet z wszelkiej pospolitej ambicji aby pozostać panem swych zdolności, aby przewidywać, chcieć i działać bez przerwy; stać się sprawiedliwym i absolutnym, utrzymywać porządek na wielką skalę, nakazać milczenie swemu sercu i słuchać jedynie swego rozumu; nie być ani nieufnym ani ufnym, ani sceptykiem ani łatwowiernym, ani wdzięcznym ani niewdzięcznym, ani zacofanym wobec wydarzeń ani zaskoczonym przez jakąś myśl; żyć wreszcie uczuciem mas i wciąż panować nad niemi rozpinając skrzydła swej inteligencji, siłę swego głosu i bystrość spojrzenia, widząc nie szczegóły ale następstwa każdej rzeczy, — czyż to nie znaczy być trochę więcej niż człowiekiem? Toteż nazwiska tych wielkich i szlachetnych ojców narodu winny trwać na zawsze w pamięci pokoleń.
 Zapanowała chwila milczenia, podczas której wszyscy patrzyli po sobie.
 — Panowie, nic nie powiedzieliście o wojsku, wykrzyknął Genestas. Armja wydaje mi się prawdziwym wzorem wszelkiego dobrze urządzonego społeczeństwa: szabla jest opiekunką narodu.
 — Kapitanie, rzekł śmiejąc się sędzia pokoju, pewien stary adwokat powiedział, że państwa zaczynają się od miecza a kończą na kałamarzu. Otóż my jesteśmy przy kałamarzu.
 — A teraz, panowie, kiedyśmy już rozstrzygnęli losy świata, mówmy o czem innem. No, kapitanie, szklaneczka wina, wykrzyknął śmiejąc się lekarz.