Strona:PL Balzac - Lekarz wiejski.djvu/215

 „Ludzie wolni, wołał wówczas stoik, umiejcie pozostać wolnymi! Wolni od namiętności, poświęcając je dla obowiązków; wolni od swoich bliźnich pokazując im żelazo albo truciznę, które was zbawia od ich przemocy; wolni od losu wytyczając punkt, poza którym nie pozwolicie się doświadczać; wolni od przesądów, których nie mieszacie z obowiązkami; wolni od wszystkich zwierzęcych lęków, umiejąc pokonać gruby instynkt, który przykuwa do życia tylu nieszczęśliwych.“
 „Wycisnąwszy tę argumentację z filozoficznego bigosu starożytnych, chciałem nadać jej chrześcijańską formę, wzmacniając ją prawem wolnej woli, jaką Bóg nam dał, aby móc nas kiedyś osądzić przed swoim trybunałem. Powiedziałem sobie: „Będę się tam bronił!“ Ale, drogi panie, te rozumowania zmusiły mnie do zadumy nad tem co jest po śmierci: znalazłem się oko w oko z mą dawną zachwianą wiarą. Kiedy wieczność ciąży nad najlżejszem naszem postanowieniem, wszystko staje się wówczas ważne w życiu ludzkiem. Kiedy ta myśl oddziaływa całą swą potęgą na duszę człowieka i daje mu uczuć w sobie samym coś tajemniczego, coś ogromnego, co go łączy z nieskończonością, wówczas rzeczy zmieniają się osobliwie. Z tego punktu widzenia życie jest i bardzo wielkie i bardzo małe. Poczucie własnych błędów nie przywiodło mnie do myśli o Bogu, dopóki miałem nadzieję na ziemi, dopóki znajdowałem ulgę na me cierpienia w jakiejś funkcji społecznej. Kochać, poświęcić się szczęściu kobiety, być głową rodziny, czyż to nie znaczy dać szlachetny pokarm owej potrzebie odpokutowania błędów, która mnie nękała? Skoro te nadzieje prysły, poświęcić się dziecku czyż nie było również pokutą? Ale kiedy, po tych dwóch wysiłkach mej duszy, odtrącenie i śmierć pogrążyły ją w wiekuistej żałobie, kiedy się uczułem zraniony we wszystkich naraz uczuciach i nie widziałem już nic na ziemi, podniosłem oczy ku niebu i ujrzałem Boga.
 „Próbowałem wszakże pogodzić religję z żądzą śmierci. Odczytałem Ewangelję i nie znalazłem żadnego ustępu, gdzieby sa-