Strona:PL Balzac - Lekarz wiejski.djvu/53

drogi, dały robotę wszystkim rękodzielnikom, których tu ściągnęłem. Mimo iż nasze budowle pochłonęły jakieś sześćdziesiąt tysięcy franków, pieniądze te wróciły się w zupełności dzięki dochodom płynącym z konsumentów. Nie ustawałem w wysiłkach, aby oożywić ten rodzący się przemysł. Z mojej porady osiedlił się u nas wykształcony ogrodnik; namawiałem najbiedniejszych, aby hodowali drzewa owocowe i aby kiedyś zdobyli sobie w Grenobli monopol handlu owocami.
 — Nosicie tam sery, mówiłem, czemu nie mielibyście nosić drobiu, jarzyn, zwierzyny, siana, domy?
 „Każda moja rada była źródłem jakiegoś majątku, chwytano się jej na wyścigi. Powstało mnóstwo małych zakładów, których postępy, zrazu wolne, stały się z każdym dniem szybsze. Co poniedziałek jedzie teraz do Grenobli więcej niż sześćdziesiąt wozów napełnianych rozmaitemi produktami. Zbiera się więcej gryki dla karmienia drobiu, niż dawniej się jej siało dla wyżywienia ludzi.
 „Handel drzewem rozrósł się tak, że trzeba go było rozdzielić. W czwartym roku uprzemysłowienia mieliśmy specjalistów do drzewa na opał, do bali, desek, kory i węgla drzewnego. Powstały nowe cztery tartaki do robienia desek i tarcic. Zdobywszy nieco wiadomości handlowych, dawny wójt zapragnął posiąść sztukę czytania i pisania. Porównał ceny drzewa w rozmaitych miejscowościach i okazał się o tyle tańszy, że zdobył sobie wszędzie nową klientelę. Dzisiaj zaopatruje trzecią część departamentu. Wywóz nasz rozrósł się tak znacznie, że zatrudniamy trzech kołodziejów, dwóch rymarzy, a każdy z nich ma po trzech czeladników. Zużywamy tyle żelaza, że nożownik przeniósł się do nas i bardzo sobie to chwali. Chęć zysku rozbudza ambicję, która każe moim przemysłowcom rozszerzyć swoją sferę działania z gminy na kanton a z kantonu na departament; mnożyć dochód, rozszerzając sferę zbytu. Wystarczało mi powiedzieć słowo, aby wskazać nowe rynki; instynkt ich dokonywał reszty. Cztery lata wystarczyły aby zmienić fizjognomję wioski. Kiedym przejeżdżał tędy pierwszy