Strona:PL Balzac - Lekarz wiejski.djvu/62

innemi krajami zapanuje ten, który ogłosi wolność handlu; przemysł owego kraju będzie czuł w sobie siłę, zdolną utrzymać jego produkty po cenach niższych od cen konkurentów. Francja może osiągnąć ten cel o wiele snadniej od Anglji, gdyż ona jedna posiada dość rozległe terytorjum, aby utrzymać produkty rolne po cenach któreby wpłynęły na zniżenie robocizny. Do tego powinna dążyć gospodarka Francji, w tem tkwi cały nowoczesny problemat.
 „Mój drogi panie, to studjum nie było celem mego życia; zadanie, jakie sobie w późniejszych latach obrałem, weszło w moje życie przypadkowo. A przytem, te rzeczy są zbyt proste, aby z nich czynić naukę; nie mają w sobie nic błyskotliwego ani filozoficznego, mają to nieszczęście, że są poprostu tylko pożyteczne. Zresztą takich rzeczy nie dokonywa się szybko! Aby osiągnąć tego rodzaju sukces, trzeba w sobie znaleźć co rano dawkę odwagi najrzadszej i najłatwiejszej napozór, wytrwałość nauczyciela powtarzającego bezustanku jedno i to samo wytrwałość słabo wynagradzaną. O ile kłaniamy się z szacunkiem człowiekowi, który, jak pan, przelewał krew na polach bitwy, drwimy sobie z tego, który zużywa powoli płomień swego życia, powtarzając te same słowa dzieciom w tym samym wieku. Dobro czynione bez rozgłosu nie nęci nikogo. Brak nam zasadniczo owej obywatelskiej cnoty, z jaką wielcy ludzie starożytności oddawali usługi ojczyźnie, stając, o ile nie dowodzili, w ostatnim szeregu. Chorobą naszych czasów jest żądza wyższości. Więcej jest świętych niż nisz. Oto czemu. Z monarohją straciliśmy honor, z religją naszych ojców cnotę chrześcijańską, z naszemi niefortunnemi próbami rządu patrjotyzm. Te zasady istnieją jedynie pojedynczo, zamiast ożywiać masy, bo ideje nie giną nigdy.
 „Obecnie, dla umocnienia społeczeństwa, nie mamy innej podpory jak tylko egoizm. Jednostki wierzą w siebie. Przyszłość, to człowiek społeczny; pozatem nie widzimy nic. Wielki człowiek, który nas ocalił od rozbicia ku jakiemu dążymy, posłuży 6ię niewątpliwie indywidualizmem aby odrodzić naród; ale, w oczekiwa-