Strona:PL Balzac - Marany.djvu/56

 Z tego życia człowiek może opowiedzieć tylko fakta; uczucia jedynie serca kobiet odgadnąć są zdolne. Wszak jest to historja, której skreślić niepodobna w całej prawdzie? Juana walcząc bezustannie przeciw swojej naturze hiszpańskiej i włoskiej, wysuszywszy źródło przez płacz potajemny, była jedną z tych istot typowych, przeznaczonych do przedstawienia niedoli kobiecej w najszerszem znaczeniu tego wyrazu; była uosobieniem boleści nieustającej, której odmalowanie wymagałoby spostrzeżeń tak drobiazgowych, że dla ludzi chciwych wzruszeń dramatycznych, stałoby się nudnie suchem.
 Analiza ta, w której każda małżonka powinnaby odnaleźć niektóre ze swoich cierpień, żeby objąć mogła wszystkie, czyliż nie wymagałaby całej książki? ksiązki niewdzięcznej z natury swojej, a której zasługę stanowiłyby rysy drobne, odcienie delikatne, uważane przez krytykę za miękkie i mgliste.
 Wreszcie, któżby zdołał dotknąć, nie mając innego serca w swojem sercu i tych rozrzewniających i głębokich elegij, jakie niektóre kobiety unoszą do grobu, i tej melancholji nierozumiałej nawet dla tych, którzy ją wzniecają: tych westchnień niewysłuchanych, poświęceń bez nagrody, chociażby ziemskie; wspaniałego milczenia zapomnianego; zemsty wzgardzonej; szlachetności bezustannej i straconej; rozkoszy upragnionych i zawiedzionych; miłosierdzia anielskiego w ciszy spełnianego; nakoniec wszystkich ich religij i nigdy niegasnącej miłości? Juana poznała to życie, a los niczego jej nie darował.