Strona:PL Balzac - Ostatnie wcielenie Vautrina.djvu/150

stanowiącej t. zw. furtę, posiada okna wychodzące na łąkę i zasłonione koszami. Z furtą komunikuje ona obecnie przez oszklone drzwi, tak iż można stamtąd nadzorować rozmowy adwokatów z klientami. Nowość ta stała się konieczna wskutek zbyt energicznych ataków, jakiemi ładne kobiety kusiły swoich obrońców. Nie wiadomo, w istocie, dokąd sięgnie moralność! Ostrożności te przypominają owe gotowe rachunki sumienia, od których brudzą się czyste wyobraźnie, zastanawiając się nad nieznanemi im potwornościami. W rozmównicy tej odbywają się również widzenia z krewnymi i przyjaciółmi, którzy uzyskali pozwolenie.
 Każdy zrozumie obecnie, czem jest łąka dla więźniów Conciergerie: to ich ogród, ogród bez drzew, ziemi, kwiatów, słowem łąka! Okna rozmównicy i kamień św. Ludwika, na którym sprzedaje się wiktuały i dozwolone napoje, stanowią jedyne możebne punkty styczności ze światem.
 Chwile spędzone na łące, to jedyne momenty w których więzień znajduje się na powietrzu i w towarzystwie. W innych więzieniach, złoczyńcy gromadzą się w salach do pracy; ale w Conciergerie nie wolno się oddawać żadnemu zatrudnieniu, chyba w pistolach. Sam dramat sądowy pochłania zresztą wszystkie dusze wobec tego iż wchodzi się tam tylko poto, aby przebyć śledztwo lub rozprawę. Dziedziniec ten przedstawia straszliwy obraz; nie można go sobie wyobrazić, trzeba go widzieć.
 Przedewszystkiem, skupienie, na przestrzeni czterdziestu metrów długości a trzydziestu szerokości, setki zbrodniarzy, nie ujawnia, jak można zgadnąć, kwiatu społeczeństwa. Nędzarze ci, należący po największej części do najniższych klas, są źle ubrani; fizjognomje plugawe lub straszne; złoczyńca z wyższych sfer jest na szczęście dość rzadkim wyjątkiem. Przedajność, fałszerstwo lub oszukańcze bankructwo, jedyne zbrodnie mogące tam sprowadzić przyzwoitych ludzi, mają przywilej pistola, i wówczas oskarżony nie opuszcza prawie nigdy pokoju.
 To miejsce przechadzki, obramione zczerniałemi murami, ko-