Strona:PL Balzac - Ostatnie wcielenie Vautrina.djvu/157

z innemi rzemiosłami będącemi gwałtowną opozycją, sprzeciwem wobec cywilizacji. Te wybitne, dziwaczne, odrębne cechy djagnostyczne czynią prostytutkę i złodzieja, mordercę i zbiegłego galernika, tak łatwymi do rozpoznania, iż są oni dla swoich przeciwników, dla szpicla i żandarma, tem, czem zwierzyna dla myśliwego: mają swoje chody, nawyki, maść, spojrzenie, barwę, zapach, słowem niemylne właściwości. Stąd ta głęboka sztuka przeobrażania się u luminarzy galer.
 Jeszcze jedno słowo o ustroju tego świata, który, dzięki zniesieniu piętna, złagodzeniu kar i bezmyślnej pobłażliwości przysięgłych, staje się tak groźny. W istocie, za dwadzieścia lat, Paryż będzie osaczony przez armję czterdziestu tysięcy zbiegłych galerników, ile że departament Sekwany i jego miljon pięćkroć mieszkańców są jedynym punktem Francji, gdzie ci nieszczęśliwi mogą się ukryć. Paryż jest dla nich tem, czem las dziewiczy dla dzikich zwierząt.
 Granda, która jest dla tego świata jego dzielnicą Saint-Germain, jego arystokracją, skupiła się, w 1816, w następstwie pokoju który zagroził podcięciem tylu egzystencyj, w stowarzyszenie t. zw. wielkich fanandelów. W organizacji tej zebrali się najsłynniejsi herszci band, oraz kilku zuchów chwilowo pozbawionych środków egzystencji. Słowo fanandel oznacza równocześnie braci, przyjaciół, kolegów. Wszyscy złodzieje, złoczyńcy, więźniowie są fanandelami. Fanandele, śmietanka grandy, byli, przez dwadzieścia kilka lat, trybunałem kasacyjnym, Akademją, Izbą parów tego ludu. Wielcy fanandele mieli wszyscy swój osobisty majątek, wspólne kapitały i odrębne obyczaje. Winni sobie byli pomoc i wsparcie w kłopotach, znali się. Dygnitarze ci znajdowali się powyżej sztuczek i pokus policji, posiadali własną konstytucję, swoje hasła i znaki rozpoznawcze.
 Ci książęta i parowie kryminału utworzyli, między 1815 a 1819, sławne stowarzyszenie Dziesięciu tysięcy, tak nazwane od statutu, mocą którego nie wolno im było podejmować sprawy zapowiada-